Geen zorgen, dat is normaal. 13 november 2017 ∙ Een apache van Defensie is op de avond van 13 november in aanvlieging gekomen met een hoogspanningslijn. Het betreft de 50 kV-steeklijn die Culemborg en omstreken van stroom voorziet. De verbinding viel uit en bijna 25.000 aansluitingen zaten urenlang in het donker.
Om 01.00 uur was de storing verholpen en had iedereen weer stroom. Maar omdat het eerst niet goed bekend was hoe lang de reparatie zou gaan duren en wat er eigenlijk precies aan de hand was, werd GRIP 4 afgekondigd met extra politie-inzet. Het GSM-net zou het tot circa 23.00 uur uithouden op batterijen en daarna stapsgewijs uitvallen. Ook heeft Culemborg geen beste naam als het gaat om het gedrag van bepaalde groepen jongeren, waardoor de politie extra bang was voor plunderingen en rellen. Liander, de eigenaar van de geraakte verbinding, meldde om ongeveer kwart over één dat iedereen weer stroom had. De helikopter had gelukkig alleen de bliksemdraden in een spanveld tussen twee masten doormidden gevlogen, zodat er kortsluiting ontstond maar er geen masten in waren gestort. Herstel (tijdelijke verwijdering) van de bliksemdraden was voldoende om het probleem provisorisch op te lossen. Persoonlijke ongelukken lijken zich niet te hebben voorgedaan, de piloten konden de helikopter veilig aan de grond zetten. (Wel blijkt het peperdure speeltje beschadigd te zijn, want het was niet mogelijk om hem ter plekke te repareren en de machine moest op een vrachtwagen afgevoerd worden.)
Nadere informatie kan het beste gevonden worden bij Liander en naslag van het verloop van de situatie tijdens de avond van de 13e kan ook worden teruggevonden op het uitstekend bijgehouden liveblog van Omroep Gelderland.
De verbinding in kwestie (op de netkaart is het de gele lijn tussen Tiel en Culemborg) is een zogeheten steeklijn: een hoogspanningslijn die niet in een ringvorm is opgenomen. Zo’n verbinding is zelf meestal wel dubbel uitgevoerd (dat is ook het geval bij dit exemplaar) zodat een steeklijn normaal gesproken geen probleem is. Maar als de gehele verbinding wordt geraakt en beide circuits buiten dienst vallen, dan is er geen alternatief en is de uitval vergelijkbaar met een opgeschaalde versie van de stekker van heel Culemborg eruit trekken.
Een kleine tien jaar geleden was het ook al eens raak op dezelfde wijze. Toen vloog (eveneens) een apache van Defensie in de verbinding Tiel – Zaltbommel. Ook dat was een steeklijn, maar deze is in bezit van Tennet. Destijds draaide dat uit op een zwaar beschadigde hoogspanningslijn en Zaltbommel drie dagen in het donker. Bij deze situatie in Culemborg is de schade een stuk kleiner gebleven. Voor de verbinding naar Zaltbommel wordt inmiddels aan een ringvorm vanaf Wamel gewerkt via een grondkabel. Voor de verbinding naar Culemborg (in bezit van Liander) is ons geen soortgelijk plan bekend.
Afbeeldingen: een globale schets van het getroffen gebied, de randen zijn niet exact. Onder: van de verbinding in kwestie (tijdens betere dagen). De bovenste twee dunne draden aan de bovenste armen zijn de bliksemafleiders. Deze lijken door de helikopter doormidden te zijn gevlogen, waarna ze op de fasedraden vielen en kortsluiting veroorzaakten.
17 januari 2017 ∙ De stroomstoring die afgelopen morgen vanaf 04.19 uur een aanzienlijk deel van Amsterdam enkele uren op zwart zette, zal in de media vooral worden herinnerd doordat het treinverkeer in de ochtendspits er hopeloos door vastliep. De storing werd veroorzaakt doordat verdeelstation Hemweg-50 uitviel nadat er op het bovenliggende station Hemweg-150 van Tennet een nog onbekend probleem optrad.
Hemweg-50 is het grootste 50 kV-station van Nederland, gerekend naar het aantal verbonden circuits en ook het aangesloten vermogen. Wanneer dit station spanningsloos raakt gaan een groot deel van centraal en westelijk Amsterdam, het havengebied en een gedeelte van Zaamdam op zwart. Maar zoals het er nu uitziet is Hemweg-50 alleen het slachtoffer. De echte oorzaak zit in het naastgelegen (en nettechnisch gezien bovengelegen) station Hemweg-150, van netbeheerder Tennet. Op dat station is iets misgegaan waarna Hemweg-50 werd meegetrokken het zwart in.
We zien verder dat ook Amsterdam CS zonder stroom kwam te staan waardoor het treinverkeer het juist tijdens de ochtendspits liet afweten. Na een paar uur was de stroomvoorziening overal hersteld, maar het heeft nog de hele dag geduurd voordat het treinverkeer figuurlijk weer op de rails staat. Vooral dit heeft de aandacht weten op te eisen.
Het ironische is dat deze storing precies de tegenpool lijkt te zijn van wat er op 27 maart 2015 gebeurde bij de grote storing op Diemen-380, de eerste fatale fout in het Nederlandse 380 kV-net in veertien jaar. Ruim een miljoen aansluitingen vielen toen van het net af. Maar als door een wonder bleef het deelnet achter Hemweg (met daarin de Hemwegcentrale die bleef draaien en een koppeling via Oostzaan met 380 kV vanaf Krimpen – een verbinding die door een gelukkige meevaller in het netschema op Diemen niet via het 380-station liep) toen onder spanning terwijl de wijde omtrek het een paar uur zonder licht moest stellen. Of karma hier bestaat, laten we graag in het midden.
Netbeheerder Tennet heeft aangegeven dat het nog wel even kan duren voordat de precieze oorzaak is vastgesteld. Dat doet vermoeden dat het geen hardwareprobleem was zoals een geplofte schakelaar of uitval van een trafo. Het lijkt er eerder op dat de oorzaak moet worden gezocht in een procedure- of systeemfout, al dan niet samenhangend met onderhoud. Wanneer er meer bekend is over de precieze oorzaak zullen we het melden. Kijk intussen voor meer berichtgeving op de site of twitter van netbeheerder Tennet of op de site van Liander.
Afbeelding: gedeelte uit de HoogspanningsNet Netkaart V5.1 beta waarop het getroffen 50 kV-deelnet Hemweg herkenbaar is als een spin in het web van westelijk Amsterdam. Klik erop (of hier) voor een vergroting.
26 juni 2015 ∙ Op 26 juni om circa half elf in de ochtend ontstond een storing in station Rijswijk. De storing bevond zich in het 150 kV-gedeelte dat eigendom is van Tennet. Het onderliggende net van Stedin in delen van Den Haag en Rijswijk (circa 50.000 aansluitingen) raakte hierdoor spanningsloos. Een uur later was de spanning hersteld.
Over de oorzaak van deze storing hebben we geen details kunnen vinden of ontvangen. Aangezien de storing snel was opgelost en er zich geen persoonlijke ongevallen hebben voorgedaan, laten we de zaak verder met rust. Misschien dat er later spontaan nog wat aan het licht komt. Wat we in elk geval wel weten is dat de storing in Zeist, die eerder op de dag 11.600 aansluitingen trof, geen enkel verband houdt met de grotere storing in Den Haag. Beide storingen deden zich voor in de concessie van Stedin, maar de storing in Den Haag zat in het bovenliggende net. In Zeist zat de oorzaak wel in het net van Stedin zelf, daar was het een brand in een transformatorhuisje.
12 juni 2015 ∙ Op 27 maart 2015 om 09:37 uur deed zich iets voor wat al zeventien jaar niet meer was gebeurd: een fatale storing in het Nederlandse 380 kV-koppelnet. Ruim een miljoen aangeslotenen raakten spanningsloos in wat uiteindelijk de grootste stroomstoring in de moderne geschiedenis van Nederland bleek te zijn.
De storing zelf staat nog uitgebreid beschreven in de nieuwsberichten van 27 maart en op ons forum. Hoewel er zich geen persoolijk ongeval voordeed en er amper schade ontstond als in defect geraakte dingen, moest netbeheerder Tennet het flink ontgeleden in de media en de publieke opinie. De meest opmerkelijke conclusie van al die ophef was hoe betrouwbaar het elektriciteitsnet dus eigenlijk is: vrijwel niemand had eerder een stroomstoring van deze omvang meegemaakt.
Gewend aan het altijd functioneren van de samenleving en gewend aan continue real-time informatievoorziening gingen talloze mensen tijdens en vlak na de storing het internet op om wijzer te worden. De enorme omvang van de storing maakte zelfs dat gegoogle niet zonder problemen: alles ging met grote getallen en ook de server van HoogspanningsNet kreeg het eventjes heel heet toen vrijwel instantaan duizenden mensen op hetzelfde moment op de Tenet-netkaart en onze eigen netkaart doken. Het had weinig gescheeld of wij hadden het ook niet gehouden…
Nadat de spanning op het hoogspaningsnet van Noord Holland was hersteld kon de nasleep aanvangen. En daar hoort een onderzoek bij. Inmiddels is de storing onderzocht door Tennet en eveneens door het onafhankelijke KEMA (tegenwoordig DNV-GL). De samenvatting van deze onderzoeken staat nu online. Zoals altijd is er een samenloop van omstandigheden nodig om een N-1 redundant net op zijn knieën te dwingen, en dat was ook nu het geval. Een spontaan defect rakende pantograaf-railscheider vormde de laatste stap in een hele keten van ongunstige omstandigheden. Onderhoud op hetzelfde moment waardoor het station gedeeltelijk en tijdelijk niet N-1 veilig was, de topologie van het station zelf (de mogelijkheden tot verschakelingen) en zelfs een sterke westenwind die een vlamboog ver genoeg kon wegblazen om een harde sluiting te veroorzaken met de dakrails hebben bijgedragen, net als een gebrekkige visuele inspectie na een foutmelding. Het mag wat slap lijken om te constateren, maar domme pech door verkeerd samenvallende omstandigheden is als oorzaak voor deze storing ook van toepassing.
Het zal nog wel even duren voordat het publieke imago van Tennet niet meer met de grote storing van Diemen verbonden zal worden. Maar in dit alles moet niet vergeten worden dat zeventien jaar storingsvrije dienst van een landelijk koppelnet vrijwel een unicum is op de wereld. Ondanks de grote storing zit het Nederlandse 380 kV-netsteeds op het neusje van de zalm.
Foto's: railscheiders (pantograaftype) op Hessenweg. Het spontaan dienstweigeren van een dergelijke railscheider op Diemen halverwege de schakelhandeling was een cruciale stap in het ontstaan van de stroomstoring.
Voor wie verder lezen wil: download de samenvatting van Tennet van het onderzoek naar de stroomstoring hier.
27 maart 2015 ∙ De grote stroomstoring die zich vandaag in de late morgen voordeed in bijna geheel Noord Holland en een deel van Flevoland was de grootste ooit in Nederland, gerekend naar het aantal getroffenen. Ongeveer een miljoen huishoudens zaten één tot drie uur zonder stroom.
De oorzaak was ook voor hoogspannings-begrippen uitzonderlijk: een fatale storing in het 380 kV-net van Tennet. Op trafostation Diemen was men bezig met reguliere onderhoudswerkzaameden, waarbij er om 10.37 uur door nog onbekende redenen kortsluiting ontstond tussen twee zogeheten rails. Normaal gesproken wordt de kortsluiting dan direct afgeschakeld, waarna de stroom kan worden omgeleid over andere rails in het station. Dat kan omdat in het 380 kV-net alles redundant (dubbel) is aangelegd: elke component, rail en verbinding is dubbel uitgevoerd zodat onderhoud eenvoudig mogelijk is en een enkelvoudige storing nooit tot uitval zou mogen leiden.
Maar vanwege een nog onbekende oorzaak gebeurde dat ditmaal niet: het redundante systeem viel ook uit waarna het station spanningsloos raakte en daarbij het onderliggende 150 kV-net van bijna heel Noord Holland en een deel van Flevoland met zich meenam. (Klik op het kaartje voor een vergroting.)
Het 380 kV-net is het hoogste niveau dat we hebben in het hoogspanningsnet. Met deze grote, zware verbindingen is het hele land aan elkaar gekoppeld. Uitval van deze koppelverbindingen en hoofdstations kan tot een zeer groot tekort leiden, want bij uitval van een net of station van het hoogste niveau zullen meestal de onderliggende regionale en lokale netten ook spanningsloos raken wanneer er niet voldoende lokale productie is om zelfvoorzienend te zijn – en dat is meestal het geval. Daarna de spanning er weer op krijgen is ook al niet eenvoudig: zodra de stroom weer wordt ingeschakeld zullen alle nog aangesloten verbruikers meteen vermogen gaan vragen, zodat de balans opnieuw verstoord raakt en de spanning overal onacceptabel zou zakken. Daardoor is het bij grote storingen nodig om de verbruikers stukje bij beetje na elkaar weer aan te sluiten zodat de onbalans bij iedere inschakeling klein genoeg blijft om geen problemen te veroorzaken.
Over deze storing met grote gevolgen zal het laatste woord nog lang niet gezegd zijn. Maar het is goed om even bij de feiten stil te staan in het geweld van alle wijzende vingers in de sociale media richting Tennet. Het is niet op zijn plek om te spreken van een zootje in Arnhem. Nederland heeft een van de betrouwbaarste hoogspanningsnetten ter wereld en de leveringszekerheid is ruim over de 99,99%. De storing van vandaag, in het 380 kV-net, is de eerste in zijn soort sinds zeer lange tijd: sinds 1997 had er zich geen enkele storing in het 380 kV-koppelnet voorgedaan die daadwerkelijk tot uitval leidde. En ook heeft zich geen enkel persoonlijk ongeval voorgedaan.
Lees verder bij Tennet, praat mee op ons forum of volg het nieuws bij de NOS of nu.nl.
Extra: bekijk het interview met Tennet-topman Mel Kroon in Nieuwsuur, waarin hij de situatie uitlegt. (Merk daarbij op dat Mel Kroon door interviewer Twan Huys onterecht wordt benaderd alsof hij Nederland groot onrecht heeft aangedaan. Ons advies: prik daar doorheen, negeer de toon die de interviewer aanslaat en bekijk de feiten die Mel Kroon uitlegt.)
Afbeelding: hoogspanningsnetten zijn hiërarchisch. De rode lijnen zijn hoogspanningslijnen van 380 kV: via deze verbindingen zijn hele landsdelen aan elkaar verbonden. Storingen in dit net hebben grote gevolgen (zie het gearcheerde gebied), maar ze zijn zeer uitzonderlijk.
Live netgegevens nodig?
Informatie en kennis
St(r)oomcursus voor beginners
Netten in Nederland en België
De energiewereld
GE-Netkaart
Geknetter en gebrom
Mast van de Maand Archief
St(r)oomcursus voor beginners
Netten in Nederland en België
De energiewereld
GE-Netkaart
Geknetter en gebrom
Mast van de Maand Archief
Hoogspanning als hobby
Hoogspanningshobbyisme
Mast van de Maand
Masthoogte leren schatten
Fotografie
Modelbouw
Funmerchandise
Forum
Hoogspanningshobbyisme
Mast van de Maand
Masthoogte leren schatten
Fotografie
Modelbouw
Funmerchandise
Forum
Snel iets opzoeken
Netkaart Nederland
Netschema Nederland
Netkaart België
Netkaart Europa
Jargonwoordenboek
KCD-documenten
Netkaart Nederland
Netschema Nederland
Netkaart België
Netkaart Europa
Jargonwoordenboek
KCD-documenten
Netbeheer hoogspanning
.png "Ga naar de website van TenneT TSO, de Nederlandse netbeheerder")
Hoogspanningsnet.com 2003/2006-2022 | Site IV.II
Template 'Love the Late Nineties' by Ot&Nien - Some Rights Reserved. | CMS
