Geen zorgen, dat is normaal. 28 April 2019 ∙ In deze tijden van kabels en buismasten wordt zelfs in Nederland toch nog wel eens nieuw vakwerk gebouwd. Dat klinkt als hoera-per-definitie. Maar wat nou als we vertellen dat het vernieuwbouw is van de voorheen oudste 150 kV-verbinding van Nederland? Dan wordt het opeens een stuk moeilijker om te oordelen – zelfs voor pylon geeks.
Vooruit dan, we zullen bij HoogspanningsNet één keer niet overgaan tot de stekelige recalcitrantie rond wintrackmasten waar men ons al jaren van kent. Dus we laten de eerste wintrack van Tennet in Zeeland even eh.. voor paal staan en we kijken deze keer naar de interne besoignes binnen de populatie vakwerkverbindingen.
Tegenwoordig lijkt het wel of alles met kabels en buismasten wordt gedaan. Toch is dat niet waar. In België laat Elia zich niet gek maken en worden nog altijd fraaie vakwerkmasten gebouwd. En zelfs in Nederland is het bouwen van vakwerk niet verdwenen. Meestal gaat het dan om losse reconstructies of om korte lijnen in industriegebieden zoals de Eemshaven, maar ook in de publieke ruimte kan het soms nog.
In Limburg zien we momenteel zoiets, al zullen pylon geeks er in dit specifieke geval een gemengd gevoel bij hebben. De verbinding Maasbracht – Lutterade is een ijkpunt in de Nederlandse nethistorie: het was de eerste Nederlandse verbinding die ontworpen werd voor de destijds indrukwekkend hoge spanning van 150 kV. (In Nederland staat slechts één verbinding in actieve dienst die nog ouder is dan dit exemplaar, maar die voert 50 kV). De verbinding werd ontworpen door het SVM (StroomVerkoop Maatschappij, in 1934 in het PLEM opgegaan) en sinds 1932 staat de verbinding in het Limburgse land. Maar helaas kan hij niet meer meekomen in de moderne tijd. De oude masten en de draadhoogtes zijn te laag en de transportcapaciteit van 100 MVA is dat ook.
Gedeeltelijk wordt de verbinding door een grondkabel vervangen. Dat is makkelijk oordelen: f(_)ck. Maar een ander lijndeel (vanaf Born tot aan Maasbracht) gaat niet ondergronds. Dat lijndeel wordt door Tennet van splinternieuwe vakwerkmasten voorzien. Nieuw vakwerk in deze tijden: altijd mooi! Maar het geeft toch ook wel een wrange smaak omdat ze in de plaats komen van een uniek stukje Nederlandse nethistorie dat straks echt verdwenen is. Je ziet de draad al hangen, zelfs voor pylon geeks is het soms niet eenvoudig om te oordelen.
Afbeeldingen: een stokoude SVM-donaumast die vervangen wordt door vernieuwbouw van dit ontwerp. De historie die aan alle kanten van het uiterlijk van deze verbinding af springt zal spoedig zelf ook historie zijn. Onder: het mastbord verraadt door het taalgebruik nog de tijd waarin de verbinding het levenslicht zag. Foto's door forumlid Ritsjie.
10 juli 2017 ∙ Bovengrondse verbindingen van het 50 kV-net zijn geplaagd en bedreigd: omdat deze spanning zich goed ondergronds laat leggen en de lijnen doorgaans oud zijn is 'nieuws' rond deze lijnen voor pylon geeks dan ook vaak slecht. Maar niet altijd, zoals een recente reconstructie in het net van Stedin toont.
Het net in de regio Drechtsteden is in bezit van netbeheerder Stedin. Het gebied is druk en vol met industrie, dorpen, watergangen en snelwegen. De oude kleine 50 kV-verbinding Dordrecht – Klaaswaal heeft dat geweten: in de afgelopen twintig jaar zijn er al meerdere tracédelen verkabeld, waaronder helaas de spectaculaire Dordtse Kilkruising. Toen het bericht binnenkwam dat Rijkswaterstaat de plaatselijke opritten voor de A16 wil veranderen en dat mast 04 van deze verbinding daarvoor in de weg stond, ging iedereen ervan uit dat er wederom een lijndeel zou sneuvelen.
Maar Stedin besloot anders. Geen verkabeling, geen nieuw opstijgpunt, maar een nieuwe, hogere mastpositie op een meter of twintig bij de vorige vandaan. Dit voorjaar is de nieuwe mast neergezet en werden de draden omgehangen. De hele operatie is te zien op dit filmpje dat door Stedin op youtube is gezet.
Bovengrondse reconstructie van een 50 kV-verbinding is voor pylon geeks sowieso al reden om de glazen te klinken. Maar het werd nog beter: Stedin heeft zijn best gedaan om het bestaande mastbeeld van de verbinding te behouden. De nieuwe mast is weliswaar hoger en heeft een afwijkend vakwerk in de toren, maar de klassieke, herkenbare traversevorm van deze verbinding is vrij goed nagebootst. De nieuwe mast lijkt daardoor goed op de bestaande, oudere masten.
Is dit stukje oog voor detail dan bijzonder? Ja, want het is de stille getuige van een voorzichtige cultuuromslag in hoogspanningsland. Sinds een jaar of twintig is bij reconstructies de functie vaak vóór de vorm gegaan en daardoor zijn er door het hele land reconstructies te vinden waarbij pardoes een mast met een heel ander ontwerp in een bestaande verbinding staat. Verrommeling en zogeheten lijnvreemde masten zijn het gevolg. Een hoogspanningslijn wordt daar niet netter van. Pas recent is bij TenneT in het beleid opgenomen dat in reconstructies het bestaande mastbeeld bij voorkeur moet worden gehandhaafd. Stedin toont hier vandaag al wat het concreet betekent. Juist de onopvallendheid van een reconstructie in een bestaand lijnbeeld is wat de klus kan maken of breken. Wie het niet weet, zal het amper opvallen dat naast de A16 een mast gereconstrueerd is. Wat ons betreft een maak.
Afbeeldingen: twee stills uit het filmpje van Stedin waarin de reconstructie van mastpositie 04 van Dordrecht – Klaaswaal wordt getoond. Let op de vorm van de traversen en het mastbeeld zelf, en hoe zorgvuldig dit ook is toegepast in de nieuwe mast. Een handeling die beslist een pluim verdient.
07 mei 2015 ∙ Wat doe je als de plaatselijke N-weg een ander tracé krijgt en er daardoor precies een viaducttalud moet verschijnen op de plek waar ook een aantal hoogspanningslijnen hangen? Precies, dan moeten de draden wat hoger worden gehangen om ruimte te creëren. En dat is wat men deze dagen vlakbij Zwolle onderneemt.
De N340 tussen Zwolle en Dalfsen is een aardig drukke weg met een gelijkvloerse overweg in de spoorlijn naar Meppel. Dat is niet meer van deze tijd, zodat men de weg een flinke opknapbeurt geeft en het tracé een klein stuk opschuift in de richting van trafostation Zwolle-Hessenweg. Een viaduct vereist taluds en dat betekent dat de weg een aantal meters hoger komt te liggen dan normaal gesproken het geval zou zijn. Een aantal van de plaatselijke hoogspanningslijnen (en dat zijn er nogal wat zo vlakbij Hessenweg) houden geen rekening met deze verhoogde weg en moeten daarom zelf ook een stukje verhoogd worden. Het gaat in totaal om vier hoogspanningslijnen van heel verschillende ontwerpen.
Eén van de verbindingen is een 380 kV-lijn. Deze is inmiddels verhoogd door de mast een nieuw broekstuk te geven waarmee een meter of zes hoogte wordt gewonnen. Het moet gezegd worden dat dit zeer elegant en met respect voor het mastbeeld is gedaan. Wie het niet weet, zal nauwelijks opmerken dat de mast überhaupt verhoogd is. Voor de verbinding ernaast, een voormalige 220 kV-kijn die nu op 110 kV bedreven wordt, is de verwachting dat de verhoging iets meer gaat opvallen. Onder de bestaande mast voegt men een trapeziumvormig onderstuk toe, dat een andere hoek in de randstaven zal hebben dan de mast zelf. Maar zoals iemand van Tennet het uitdrukte: 'een beetje eiffelen is toegestaan'.
De grootste verandering zal echter te zien zijn in de twee 110 kV-verbindingen die een paar honderd meter verderop richting de Weteringkade lopen. Deze lopen parallel, maar ze zijn van verschillende leeftijden en daardoor met twee verschillende mastontwerpen gebouwd. In beide verbindingen worden twee mastposities vervangen door een nieuw exemplaar dat van grote opvallende railings is voorzien. De vier nieuwe 110 kV-masten lijken door het afwijkend ontwerp flink uit de toon te gaan vallen met in ieder geval de oudste van de twee 110 kV-lijnen. Jammer, want de 380 kV-mast laat tegelijk zien dat er wel degelijk elegantere manieren bestaan om een reconstructie uit te voeren zodat het het mast- en lijnbeeld minder verstoort.
Voor wie wil kijken: afhankelijk van de weersomstandigheden wordt er de komende weken nog getakeld aan de ex-220 kV-mast en de twee 110 kV-verbindingen. De werkzaamheden zijn goed in het zicht vanaf de parallelweg van het huidige tracé van de N350. Geen tijd? Diverse mensen betrokken bij deze site houden het ook in de gaten, volg daarvoor dit forumtopic op ons forum.
Foto's: boven een blik op de reeds verhoogde 380 kV-mast (wat bijna niet opvalt!) en op de nog te verhogen ex-220 kV-mast ernaast. Het nieuwe onderzetstuk ligt al op zijn kant te wachten. Onder een blik op de huidige twee parallel lopende 110 kV-verbindingen, waarin in beide lijnen een mast wordt vervangen door een soort derde ontwerp met railings. Foto's door forumleden Tom Börger en ET.
22 april 2015 ∙ Een hoogspanningsnet is nooit af. Er is continu onderhoud, sloop, verzwaring en nieuwbouw nodig. Daarbij is een hoogspanningsnet een omgeving van maatwerk, zodat iedere klus net weer even anders is. Laten we eens kijken naar wat er momenteel qua nieuwbouw op het hoogste spanningsniveau gebeurt.
In het westen van Nederland is men tussen Beverwijk en Vijfhuizen begonnen met de Noordring van Randstad-380. Nieuwe verbindingen met een spanning tot en met 150 kV worden tegenwoordig meestal ondergronds aangelegd, maar zware koppelnetverbindingen van 380 kV worden in principe bovengronds aangelegd. En hoewel Tennet een paar weken terug met het bericht kwam dat er in de toekomst misschien voorzichtig meer 380 kV-grondkabel mogelijk is dan de huidige limiet van 20 kilometer (oh oh, zei de mastengek) kiest men tot nader order gewoon voor bovengrondse aanleg. Dat is met de techniek van nu het betrouwbaarst, goedkoopst en efficiëntst. De nieuwe lijnen bouwt men met de stilaan bekend rakende wintrackmasten. (Na wat nieuwe berekeningen is het trouwens wel de bedoeling dat de hoekmasten minder zullen doorbuigen dan bij de eerste generatie wintracks het geval is.)
In België verschijnt over enige tijd een nieuwe 380 kV-verbinding naar Zeebrugge in het kader van het Stevinproject. Maar reeds vandaag is men bezig met verbouwingen in een andere verbinding, die tussen Gramme en Van Eyck. Daar hangt momenteel maar één circuit in de dubbelvlagmasten en het wordt hoog tijd om de andere kant er ook maar eens in te hangen. Een flinke klus voor Elia en de onderaannemers.
In weer een andere richting, de nabijgelegen delen van westelijk Duitsland, is men nog veel drukker bezig met nieuwbouw. De energiewende trekt een zware wissel op het bestaande net, zodat HVDC, converterstations en ook nieuwe 380 kV-lijnen er aan de orde van de dag zijn. Ook Duitsland experimenteert men met enkele korte stukken 380 kV AC-grondkabels, maar nieuwe bovengrondse 380 kV-verbindingen worden er nog gewoon met vakwerkmasten gebouwd. Niets nieuws onder de zon (of boven de vele zonnepanelen)? Toch wel: ook de Duitse mastontwerpen lijken enigszins met hun tijd mee te gaan. In Nederland zijn we al geruime tijd gewend aan railings en aan stompe traversetoppen, maar nu lijken ook Duitse masten dit soort trekjes te gaan vertonen. De typisch Duitse, spitse traversen met een simpel vakwerk lijken te zijn ingeruild voor een ontwerp dat rechtstreeks lijkt te zijn overgenomen uit Zwolle-Meeden-Eemshaven. Of dat zo is vanwege de zware (gewicht) vierbundelgeleiders die men eraan wil hangen of dat het door een veranderd veiligheidsbeleid komt is ons niet bekend, maar een vakwerkmast blijft een vakwerkmast en gelukkig laat Duitsland ons zien dat het nog steeds kan.
Afbeeldingen: donaumast in een nieuwe 380 kV-verbindingen in Duitsland, vastgelegd door Peter Schokkenbroek. Donaumasten zijn zo'n beetje uitgevonden in Duitsland, dus tot zover niets vreemds. Maar de stompe traversetoppen en het atypische vakwerk van de trekschoren in de traversen lijkt zo te zijn overgenomen uit Zwolle-Meeden-Eemshaven. Kijk voor meer foto's in dit topic op ons forum.
02 september 2014 ∙ Deze zomer was het op hoogspanningsgebied in Nederland voornamelijk te doen in de omgeving van Diemen. En de werkzaamheden aan het SAA-reconstructieproject, reeds eerder besproken hier in de nieuwsberichten, beleven deze weken hun apotheose.
Contractnemer Spie, een bekend gezicht in Hoogspanningsland, heeft inmiddels bijna alle nieuwe vakwerkmasten opgebouwd. Die zijn zo ontworpen dat ze zoveel mogelijk op de reeds bestaande exemplaren lijken, hoewel echte die-hards wel wat kleine verschillen en verdwaalde Oostring-invloeden kunnen herkennen. Wat iedereen kan zien is dat een aantal masten duidelijk hoger worden gemaakt dan hun te slopen voorgangers vanwege de tracéverlegging door de toekomstige positie van de gereconstrueerde A1.
Deze weken wordt er hard gewerkt aan het inlieren van de nieuwe geleiders, waarna deze verbonden kunnen worden met de uiteinden van de ongewijzigde netvlakken. Dat is zowel technisch als netstrategisch nog niet eenvoudig. Bij de meeste 150 kV-verbindingen volstaat het om de hele verbinding tijdelijk af te schakelen en de stroom zolang om te leiden over andere verbindingen wanneer het net ter plaatse genoeg redundantie heeft. Zolang er tijdens de verbouwingen tenminste geen andere (spontane) storing ontstaat is er dan geen probleem.
Maar bij zware 380 kV-verbindingen van het koppelnet neemt Tennet zulke risico's niet graag. De netstrategie schrijft voor dat deze verbindingen indien mogelijk te allen tijde één circuit in bedrijf dienen te hebben. In de praktijk betekent dat noodmasten neerzetten. Op die manier wordt gedurende enkele weken een heel circuit om de bouwplaats heen geleid terwijl de stroom toch kan blijven lopen.
Het SAA-project lijkt voorspoedig te verlopen. Al heeft men wel te maken gehad met enkele kleine, maar desalniettemin knullige problemen. Een waarschijnlijk onvolledige levering van materiaal (en daar stond mast 14N mooi in zijn hemd met maar één kattenoor), te lang afgemeten materiaal (met als gevolg een heel interessante traversebodem) en jawel, ook te kort afgemeten materiaal (zodat een van de randstaafdelen in mast 18N de lengte van een pakje shag te kort bleek te zijn). Maar dat soort kleine irritatiepuntjes zijn eigenlijk inherent aan dit soort vrij uitgebreide projecten.
Kijk voor meer informatie en foto's op ons forum in het SAA-topic, op de site van Tennet of op de speciale SAA-projectsite van Rijkswaterstaat.
Foto's: forumlid ElektroThriller (die van het groene circuit) kan inmiddels wel onze SAA-correspondent genoemd worden. Gedurende het project heeft hij op vele dagen inmiddels al een paar honderd foto's gemaakt en op ons forum geplaatst. Daarmee is langzaam maar zeker een fraai overzicht ontstaan van de vorderingen van het project. Op de foto's hierboven zien we een setje noodmasten en de aanleg van een bretel.
Live netgegevens nodig?
.jpg){kind=link}
Informatie en kennis
St(r)oomcursus voor beginners
Netten in Nederland en België
De energiewereld
GE-Netkaart
Geknetter en gebrom
Mast van de Maand Archief
St(r)oomcursus voor beginners
Netten in Nederland en België
De energiewereld
GE-Netkaart
Geknetter en gebrom
Mast van de Maand Archief
Hoogspanning als hobby
Hoogspanningshobbyisme
Mast van de Maand
Masthoogte leren schatten
Fotografie
Modelbouw
Funmerchandise
Forum
Hoogspanningshobbyisme
Mast van de Maand
Masthoogte leren schatten
Fotografie
Modelbouw
Funmerchandise
Forum
Snel iets opzoeken
Netkaart Nederland
Netschema Nederland
Netkaart België
Netkaart Europa
Jargonwoordenboek
KCD-documenten
Netkaart Nederland
Netschema Nederland
Netkaart België
Netkaart Europa
Jargonwoordenboek
KCD-documenten
Netbeheer hoogspanning
.png "Ga naar de website van TenneT TSO, de Nederlandse netbeheerder")
Hoogspanningsnet.com 2003/2006-2022 | Site IV.II
Template 'Love the Late Nineties' by Ot&Nien - Some Rights Reserved. | CMS
