12 juni 2015 ∙ Op 27 maart 2015 om 09:37 uur deed zich iets voor wat al zeventien jaar niet meer was gebeurd: een fatale storing in het Nederlandse 380 kV-koppelnet. Ruim een miljoen aangeslotenen raakten spanningsloos in wat uiteindelijk de grootste stroomstoring in de moderne geschiedenis van Nederland bleek te zijn.

De storing zelf staat nog uitgebreid beschreven in de nieuwsberichten van 27 maart en op ons forum. Hoewel er zich geen persoolijk ongeval voordeed en er amper schade ontstond als in defect geraakte dingen, moest netbeheerder Tennet het flink ontgeleden in de media en de publieke opinie. De meest opmerkelijke conclusie van al die ophef was hoe betrouwbaar het elektriciteitsnet dus eigenlijk is: vrijwel niemand had eerder een stroomstoring van deze omvang meegemaakt.

Gewend aan het altijd functioneren van de samenleving en gewend aan continue real-time informatievoorziening gingen talloze mensen tijdens en vlak na de storing het internet op om wijzer te worden. De enorme omvang van de storing maakte zelfs dat gegoogle niet zonder problemen: alles ging met grote getallen en ook de server van HoogspanningsNet kreeg het eventjes heel heet toen vrijwel instantaan duizenden mensen op hetzelfde moment op de Tenet-netkaart en onze eigen netkaart doken. Het had weinig gescheeld of wij hadden het ook niet gehouden…

Nadat de spanning op het hoogspaningsnet van Noord Holland was hersteld kon de nasleep aanvangen. En daar hoort een onderzoek bij. Inmiddels is de storing onderzocht door Tennet en eveneens door het onafhankelijke KEMA (tegenwoordig DNV-GL). De samenvatting van deze onderzoeken staat nu online. Zoals altijd is er een samenloop van omstandigheden nodig om een N-1 redundant net op zijn knieën te dwingen, en dat was ook nu het geval. Een spontaan defect rakende pantograaf-railscheider vormde de laatste stap in een hele keten van ongunstige omstandigheden. Onderhoud op hetzelfde moment waardoor het station gedeeltelijk en tijdelijk niet N-1 veilig was, de topologie van het station zelf (de mogelijkheden tot verschakelingen) en zelfs een sterke westenwind die een vlamboog ver genoeg kon wegblazen om een harde sluiting te veroorzaken met de dakrails hebben bijgedragen, net als een gebrekkige visuele inspectie na een foutmelding. Het mag wat slap lijken om te constateren, maar domme pech door verkeerd samenvallende omstandigheden is als oorzaak voor deze storing ook van toepassing.
Het zal nog wel even duren voordat het publieke imago van Tennet niet meer met de grote storing van Diemen verbonden zal worden. Maar in dit alles moet niet vergeten worden dat zeventien jaar storingsvrije dienst van een landelijk koppelnet vrijwel een unicum is op de wereld. Ondanks de grote storing zit het Nederlandse 380 kV-netsteeds op het neusje van de zalm.

Foto's: railscheiders (pantograaftype) op Hessenweg. Het spontaan dienstweigeren van een dergelijke railscheider op Diemen halverwege de schakelhandeling was een cruciale stap in het ontstaan van de stroomstoring.

Voor wie verder lezen wil: download de samenvatting van Tennet van het onderzoek naar de stroomstoring hier.