21 maart 2015 ∙ De gedeeltelijke zonsverduistering van 20 maart (zie het oudere nieuwsbericht van 25 februari) heeft niet geleid tot storingen in het Europese elektriciteitsnet. Dankzij tijdig gemaakte afspraken binnen het ENTSO-E verband en een strakke regie is het gelukt om binnen overal het licht aan te houden terwijl in de buitenlucht het licht juist uit ging. Kortom, we zijn ermee weggekomen – deze keer.

Dat vereiste wel de nodige moeite en voorbereiding, zie ook het bericht hierbeneden van 25 februari. Volgens Tennet waren de genomen maatregelen er niet voor niets. In Duitsland, juist het enige land waar bewolking gunstig zou zijn geweest, was het helder terwijl in de rest van Europa bewolking de boventoon voerde. Jammer voor wie graag omhoog keek, maar ook relatief ongunstig voor de netstabiliteit. Het snelle verlies van zonvermogen zorgde in Duitsland voor 15 GW verlies aan productie. Dat is vergelijkbaar met het totale verbruik van heel Nederland. 

Op de schaal van heel Europa is op twee manieren te zien wat de effecten waren. Zie de satellietfoto hiernaast. Op het moment van de foto hangt de grote, diffuse schaduwvlek van de maan boven het Noordzeebekken. De vlek verplaatst zich met meer dan duizend kilometer per uur noordwestwaarts. Duitsland, de Benelux, Denemarken, de Britse eilanden en de Færøer zitten enige tijd in een half donkere situatie, terwijl in zuid Europa en in het oosten de zon juist wel schijnt. Er ontstaat dan een tekort aan lokaal opgewekt vermogen in de schaduwvlek, zodat men zo snel mogelijk andere vormen van opwek moet inschakelen om het tekort bij te benen. Gaat dat niet snel genoeg, dan is import nodig uit andere gebieden, ver weg en meestal onder de schaduwvlek vandaan. Dat heeft zijn weerslag op de loadflow door het Europese gekoppelde grid. Het net stabiel houden is dan ook een uitdaging van formaat.

Deze keer lukte het. Maar hoe zal het gaan bij de volgende serieuze zonsverduistering in Europa, over elf jaar? Hoe meer zonvermogen er op het net bij komt, hoe moeilijker het zal worden om dit zo nu en dan terugkerend, astronomisch eigenaardigheidje het hoofd te bieden. Gelukkig hebben we eerst nog elf jaar de tijd om daarop in te spelen. 

Afbeelding: de satellietfoto van Meteosat 8 (een geostationaire weersatelliet) laat keurig zien waar de maanschaduw gisteren rond half elf uithing. Wat we niet zien is dat deze schaduwvlek zich met meer dan 1000 kilometer per uur verplaatst. De letterlijk astronomische omvang van dit verschijnsel (snelle opkomst, grote afmeting, enorme snelheid en intensiteit) maakt het niet makkelijk daarop in te spelen met onze aardse schaal van bedrijfsvoering.