27 juli 2019 ∙ Wie nu in Groot Transformatorië op het strand ligt te bakken: da's nou jammer, je hebt het warmste weer uit de geschiedenis van Nederland en België gemist. Terwijl iedereen collectief een beetje hittebevangen leek, bleef de stroom het bijna overal gewoon doen. Hoe houdt het grootschalig net zich eigenlijk in deze hitte?

Wie zich de afgelopen dagen op de zinderende vlaktes waagde zag dat zelfs de bovengrondse hoogspanningslijnen zichtbaar op temperatuur waren: als het blad van een plant die te weinig water krijgt hingen de draden van met name oudere kleine lijnen buitengewoon diep door. Dat heeft gevolgen voor dynamic line rating, het vakgebied dat zich bezighoudt met de invloed van het weer op de temperatuur van de draden. In de winter koelen draden extra goed en kan je ze soms 'gratis' extra belasten. Maar het omgekeerde, namelijk transportbeperkingen bij hitte, dat treedt nog altijd niet snel op. De draden mogen negentig graden worden zodat er zelfs in de hoogzomer nog voldoende capaciteit in de lijnen overblijft.

De transformators vernemen er meer van. De trafo's in huisjes voor middenspanning zijn doorgaans luchtgekoeld volgens natuurlijke convectie: ONAN. De warmte wordt door geleiding en stroming aan het interieur van het huisje afgegeven. Maar als de buitentemperatuur reeds veertig graden is kan het een sauna worden in het gebouwtje. Het zal niemand verbazen dat het aantal storingen van zulke netstations de laatste dagen boven normaal lag.

Grotere trafo's zoals de HS/MS-trafo's en koppeltrafo's hebben geforceerde lucht- en oliekoeling waardoor de machine actieve temperatuurregeling heeft. Natuurlijk moeten de ventilators en oliepompen harder werken en is het moeilijker om een flink belaste trafo nog koel te houden. Maar omdat het nu vakantie is (bedrijven dicht), de zonnepanelen enigszins vermogen in het lagere net invoeden en ook omdat Nederland en België nog altijd geen airco-landen zijn is de maximale netbelasting zelfs op dit soort dagen nog lager dan tijdens een koude winterdag.

In Frankrijk hangt het erom. Daar zijn momenteel wat problemen met koelwater voor de kerncentrales waardoor een handvol reactoren stil moest worden gelegd. Of er ook in onze landen een keer een tijd zal ontstaan waarin het stroomverbruik in de zomer dat van de winter gaat overtreffen is de vraag: warmtepompen zullen vooral in de winter veel vermogen gaan afnemen en de stijging van het verbruik in de winter kan daardoor wel eens nog harder oplopen dan de stijging in de zomer. Het lijkt erop dat we voorlopig nog 'gewoon' van kou meer te vrezen hebben dan van hitte. Al zal een monteur die een gloeiendhete mast in moet daar ongetwijfeld anders over denken…

Afbeeldingen: hitte heeft vooral effect op trafostations en minder op de hoogspanningslijnen, hoewel bij die laatste het effect wel direct zichtbaar kan zijn. Als de draden warm worden zetten ze uit en gaan ze dieper doorhangen. Soms kan dat leiden tot zogeheten doorhangknelpunten, zoasl bij dit (helaas) reeds gesloopte lijntje. Foto door Tom Börger.