22 oktober 2017 ∙ Enkele dagen terug toonde Tennet trots dat grondkabels voor 150 kV voor het eerst met een 'grondverdringende' techniek waren gelegd. De aanlegsnelheid kan daarmee flink omhoog, maar toch moeten er bij de bruikbaarheid van deze nieuwe techniek wat kanttekeningen worden geplaatst.

De gangbare manier om een kabelcircuit in de grond te krijgen maakt gebruik van HDD (een boringstechniek die oorspronkelijk uit de olie-industrie komt) en zogeheten open ontgraving. Met graafmachines wordt dan een brede sleuf gemaakt waarin de kabels worden uitgerold, waarna deze in omgekeerde volgorde weer dicht wordt gemaakt. Soms is er ook grondverbetering (warmteafvoerend zand) nodig als de kabels te warm dreigen te worden. Immers, een belangrijk nadeel van grondkabels is dat ze hun warmte slecht kwijt kunnen. 

Om al dat geheister makkelijker te maken heeft Tennet in samenwerking met BAM Infra de techniek van drainagebuisaanleg met een woelpoot op steroïden gezet. Met zwaar materiaal werden nu in één beweging drie eenfase XLPE-kabels, twee mantelbuizen voor glasvezel en afdekplaten in de grond gestopt in een zes kilometer lang tracé. Nooit eerder was dat vertoond. In lege, landelijke gebieden met zachte grond kan de nieuwe grondverdringende techniek de aanlegsnelheid flink verhogen en de overlast verkleinen.

Maar er zijn ook nadelen. Nederland is vol, zeker de gebieden met zachte grond in het westen. Grondverdringing met een woelpoot is onbruikbaar op plekken waar al andere ondergrondse kabels, leidingen of drainagebuizen liggen. En ook moet die bodem zelf meewerken: op plekken waar veel zwerfstenen in de grond zitten wordt het moeilijker, net als in coulissenlandschappen en plekken met een hoge archeologische verwachtingswaarde.

Een ander probleem is de ruimtelijke configuratie waarin de kabels in de grond verdwijnen: zo dicht mogelijk op elkaar in een soort driehoek. De afstand tussen de fasen is dan zeer klein en dat zorgt ervoor dat netverliezen door reactief gedrag aanzienlijk groter zijn dan bij losse éénfasegeleiders in vlakke configuratie. Verder kunnen de kabels zo dicht op elkaar hun warmte slechter kwijt. Er kan ook geen grondverbetering kan worden toegepast. Al deze dingen zorgen voor een circa 15% lagere belastbaarheid ten opzichte van aanleg in de vlakke configuratie en een blijvend hoger netverlies.

Kabels aanleggen door middel van grondverdringing biedt dus kansen, maar er wordt wel een technische prijs voor betaald tijdens de gebruiksfase van de kabel. We zullen moeten afwachten welke keuzes de berg in Arnhem hierin maakt.

Foto's: een persfoto van Tennet in het nieuwsbericht van 16 oktober toont de sleufloze techniek in volle glorie. Merk op dat de aanleg in een leeg polderlandschap plaatsheeft, waar niets in de weg ligt. Als dat wel zo is, blijft HDD of een open ontgraving nodig, zoals we op de andere foto zien bij het Belgische Stevinproject.