19 april 2021 ∙ E rworden in verschillende Europese landen regelmatig nieuwe spanningen geïntroduceerd, maar dat is vrijwel altijd DC. Zo zag België met Nemo en ALEGrO 400 kV en 320 kV onlangs op de netkaart verschijnen. Met wisselspanning is dat anders. Sinds de introductie van 380 kV in 1970 is er op hoogspanningsvlak geen enkele nieuwe spanning meer bijgekomen, tot nu. Recentelijk is tussen Brume en Trois-Ponts de allereerste 110 kV-lijn in dienst gegaan.

Waarom 110 kV? Elia heeft beslist op lange termijn het 70 kV-spanningsniveau te verlaten. Op de plaatsen waar 150 kV aanwezig is kan dit netvlak het overnemen. Op sommige plaatsen in het land is echter geen 150 kV-net aanwezig. De aansluitingen voorzien op 220 kV of 380 kV zou veel te kostelijk zijn, dus moest een andere netspanning gezocht worden. Vermits zowat alle buurlanden 110 kV gebruiken is hier een ruim aanbod van materieel (kabels, schakelaars, transfo's) op de markt beschikbaar. Dit gaf voor Elia de doorslag om 110 kV te verkiezen boven de gekende 70 kV.

Een eerste groot project van Elia België op 110 kV is de "Oostlus". Zoals de naam al zegt bevindt deze zich in het uiterste oosten van het land. In deze regio wordt al meer dan honderd jaar groene elektriciteit opgewekt in de stuwdammen van Heid-de-Goreux, Bütgenbach en Bévercé. De laatste jaren neemt de groene productie enorm toe door de talloze windturbines op zeer geschikte heuvelruggen en de vele PV-installaties bij de mensen thuis. De 70 kV-lijn Bévercé-Soiron-Luik uit 1930 kan deze vermogens niet aan en is bovendien aan vervanging toe. In plaats van de elektriciteit over relatief lange afstand over 70 kV te transporteren kiest Elia ervoor om in Brume aan te sluiten op de 380 kV.

Van daaruit worden de bestaande 70 kV-lijnen bestaande uit één draadstel naar Heid-de-Goreux, Bévercé, Bütgenbach en Amel omgevormd tot 110 kV-lijnen met twee draadstellen. Hoewel de bouw is aangevat met het traject Amel-Bévercé, begint de omschakeling naar 110 kV wel vanuit Brume, daar is de eerste 380/110kV transfo van 300 MVA geplaatst.

Vanuit Brume naar Trois-Ponts werd in de jaren '70 een 220 kV-lijn aangelegd. Deze is echter altijd op 70 kV gebruikt, maar wordt nu omgebouwd naar 110 kV. Het meest zuidelijke draadstel is intussen aangepast en in dienst gegaan op 110 kV, het noordelijke volgt in een volgende fase van de werf (foto 2).

In Trois-Ponts zelf is het hoogspanningsstation in twee stukken verdeeld, de ene kant is al op 110 kV gezet, de andere staat voorlopig nog op 70 kV. Op die manier kan men afhankelijk van de werffase kiezen tussen een 110 kV-voeding uit het westen of een 70 kV-voeding uit het oosten. 

De allereerste 110 kV distributietransfo staat dus in Trois-Ponts, het is een stevig exemplaar van 50 MVA (foto 3). Over enkele jaren zullen er gelijkaardige transfo's te vinden zijn in de andere hoogspanningsposten in het oosten van het land. Uiteraard volgen we hier bij HoogspanningsNet deze evoluties op de voet.

110kV is overigens niet helemaal nieuw in België. Tussen de twee Wereldoorlogen in waren in de Kempen tussen Mol en Stalen twee 110 kV-lijntjes aanwezig. Deze werden echter relatief snel omgebouwd naar 70 kV om zo in het landelijke net in te passen. Deze keer gaat het anders, nu is de 110 kV hier wel om te blijven.

Afbeeldingen: Foto's van het splinternieuwe netvlak(je) van 110 kV tussen Brume en Trois-Ponts. Hoewel het technisch gezien niets bijzonders is (er is nogal wat 110 kV op de wereld) is dit voor België een situatie die meer dan tachtig jaar niet is gezien. De netkaart krijgt er in de Ardennen weer een kleur bij.