03 april 2018 ∙ Er zat ruim een maand tussen de ontdekking bij het grote publiek en het uiteindelijk oplossen, maar sinds vandaag lopen de Europese klokken die zich ijken op de netfrequentie eindelijk weer normaal. De lichtelijke blamage voor het ENTSO-E hoogspanningsnet komt daarmee eindelijk tot een publiek einde. Of nou ja, bijna dan.

Hoera, de klok is weer bij de tijd. Eindelijk geven de wekkerradio, de oven en alle andere klokken geijkt op de netfrequentie weer de juiste tijd weer. Tenminste, als je die niet bij het ingaan van de zomertijd al gelijk had gezet, want dan loopt ie nu dus vier minuten voor. (Makkelijk is het allemaal niet.) Maar in elk geval, als je ervoor zorgt dat de klok nu op tijd loopt met de DCF of met een andere klok die de netfrequentie niet gebruikt, dan is het euvel nu eindelijk volledig verholpen.

Daarmee is een einde gekomen aan een kwestie die ENTSO-E lichtelijk in verlegenheid bracht: een politiek conflict tussen twee ingezeten staten (Servië en Kosovo) in het Europese gesynchroniseerde net. Zie ons artikel van begin deze maand voor wat achtergronden in deze kwestie en waarom het deze keer zo ingewikkeld was. Om het cliché maar eens te bevestigen: technische problemen zijn vlot op te lossen, maar zodra er politiek in het spel komt wordt dat terstond een heel ander verhaal.

Normaal komt het wel eens vaker voor dat de netfrequentie een aantal seconden voor- of achterloopt op het beraamde aantal cycli. Meestal lost men dat op met een geforceerde verhoging of verlaging van het Europese setpoint naar 50.01 Hz of 49.99 Hz gedurende enige tijd wanneer de afwijking meer dan twintig seconden wordt. Maar deze keer werkte dat niet. Eén van de deelnemende landen in ENTSO-E (en dus in het Europese gesynchroniseerde net) weigerde om zijn gecommitteerde aandeel in de totale productie te leveren. Andere landen moesten dat maar doen. Maar wie ervoor zou gaan betalen bleef in het ongewis: het equivalent van vijf minuten stroomproductie voor heel Europa heeft een marktwaarde van ruim vier miljoen en dat is niet echt iets wat iemand vrijwillig zomaar even lapt, zeker niet omdat er in dit geval een daadwerkelijke schuldvraag mét schuldige is die zelf koud bleef volhouden in de chicken game. En dus liep een in theorie eenvoudig handelsconflict tussen Servië en Kosovo uit de hand tot een gênante toestand voor de Europese netbeheerders en het ENTSO-E net die tot in onze Nederlandse en Belgische huiskamers te vernemen viel.

Het lijkt er op dit moment op dat Servië en Kosovo nog steeds de strijdbijl niet begraven hebben. Waarschijnlijk heeft een (consortium van) andere landen binnen ENTSO-E met enig gemopper tot nader order een aantal dagen meer elektriciteit geproduceerd om het tekort alsnog in te lopen zodat de urgentie en technische ongemakken nu zijn opgelost. Het conflict verplaatst zich daarmee van het Europese hoogspanningsnet naar het Europese gerecht. Een heel wat betere plek, maar hoe het uiteindelijk zal aflopen en wie er gaat lappen zal (jawel) de tijd moeten uitwijzen.

Afbeelding: screenshot van een grafiek van de netfrequentie in het ENTSO-E net. Het betreft een lopende meting van de afgelopen dag. Merk op dat de frequentie "altijd" een beetje zwabbert zo rond de 50 Hz, maar dat op de lange termijn het gemiddelde netjes 50.00 Hz is – of zou moeten zijn dan, want we draaiden al enige tijd 50.01 Hz om in te lopen.