HoogspanningsNet - alles over hoogspanning op het het

Techniek

Mast van de Maand



400 kV Constanta - Tariverde
----------------------------------------------
We gaan deze maand weer eens naar het oosten van Europa, waar de ruimte aanzienlijk is en de hoogspanningslijnen een fijne mix van Sovjetinvloeden, ietwat achterstallig onderhoud maar soms ook een trotse persoonlijkheid hebben. Hoogspanningslijnen hoeven in die streken niet te doen of ze te gast zijn in een landschap. Forumlid PJK, goed bekend met Roemenië, legde een mast vast van de verbinding Constanta - Tariverde. De enkelcircuit 400 kV-lijn had en heeft een koppelfunctie, maar er hangt tegenwoordig ook een groot windpark in. De driebundels doen rond 2 tot 2,5 kA en dus 1300 tot 1600 MVA transportvermogen vermoeden. Schoormasten, om precies te zijn een H-frame met uitwendige tuien, zijn een zeer populaire keuze in landen met lange afstanden zodat de transportspanningen hoog moeten zijn en de kosten per strekkende kilometer lijn juist laag. Daarbij zien we in de wat oudere mastenpopulaties vaak dit soort H-frames. Maar de evolutie van schoormasten ging voort en gaandeweg verscheen een gewaagdere doorontwikkeling, een zogeheten guyed V. Dan zijn de tuien juist naar buiten gezet en de beide benen naar binnen. Guyed V's zien we vooral in echt verlaten bosgebieden. In landbouwgebieden is een uitwendig vertuid H-frame zoals deze alsnog handiger omdat de tuidraden in de grond verankerd zitten binnen het lengteprofiel van de verbinding. Dat maakt de kans op ongelukken met combines kleiner.

Hoogspanning en gezondheid?

Antwoord op alle vragen vind je bij het RIVM (NL) of het Departement Leefomgeving (B).

HoogspanningsNet behandelt dit thema met opzet niet zelf. (Waarom niet?)

Geknetter en gebrom?

Geen zorgen, dat is normaal.

Mastverrommeling


Doet dit ook jouw tenen kromtrekken?


Zoek je de netbeheerder?

Dat zijn wij niet. Ga naar de website van TenneT TSO (NL) of Elia (B).




Of ga naar ENTSO-E voor het Europese samenwerkingsverband tussen netbeheerders.

Berichtenarchief

21 februari 2019 Terwijl in Nederland en Denemarken op koppelnetniveau vrijwel alleen nog buismasten worden toegepast, heeft Tennet GmbH (de Duitse tak) voor de nieuwe verbinding Dörpen – Niederrhein gewoon voor vakwerkmasten gekozen. En wát voor een masten. Een blik op de nieuwbouw in het Emsland.

Voor de energiewende was jarenlang geen goed Nederlands synoniem, maar inmiddels is het gevonden in energietransitie. Wat veel mensen vergeten in de politieke waan van de dag is dat landsgrenzen irrelevant zijn – zeegrenzen, dáár gaat het om. Denk niet in naties, maar in klimaatzones, landschappen en ondiepe zeeën. In plaats van een binnenlands koppelnet met ijle steeklijntjes naar de kustplaatsen, staan nu de zware centrales op het strand en er is zelfs een net op zee nodig. Om dat aan te sluiten zijn flinke netverzwaringen nodig tussen het strand en het bestaande 380 kV-koppelnet, dat vaak enige afstand tot de kust hield. 

Vroege verbindingen die een schaduw vooruit wierpen zijn de aansluiting van Borssele, de Maasvlakte en beide verbindingen naar de Eemshaven. Maar inmiddels is de beuk erin gegaan en eind 2017 werd in België Stevin opgeleverd. In het Emsland wordt gewerkt aan een nieuwe verbinding tussen Dörpen en Niederrhein om een paar zware converterstations voor offshore wind aan te sluiten. Het noordelijkste stuk, tussen Dörpen en Meppen, valt in de concessie van Tennet GmbH, de Duitse tak van Tennet. De bestaande lijn kan het allemaal niet meer af. En wat zien we hier verrijzen? Geen wintracks, geen Muguets en geen Eagles, maar onvervalste, stoere vakwerkmasten, bedoeld voor tweemaal 2635 MVA (4000 A) op vierbundels.

Waar de oude lijn duidelijk invloeden van de jaren 70 toont (vrij open, betrekkelijk simpele constructie en functie voor de vorm) is de nieuwe verbinding echt een kind van deze tijd: de masten zelf zijn van zwaarder staalwerk, ze zijn wat smaller en ze hebben een iets venijniger aanblik. Het stompe traversetopje wordt standaard, net als kunststof isolators in V-ophanging. Maar vooral de hoogte van zes tot acht meter meer dan de bestaande verbinding trekt de aandacht. Dit lijkt veel te veel om doorhanggedrag bij zware belasting of veranderde normen te compenseren. Ook zitten er (gemiste kans!) geen aanzetstukken voor later te monteren meelifters voor 110 kV op. Het lijkt erop dat de magneetvelddiscussie een rol speelt en dat men extreem veilig is gaan zitten, zelfs boven de weilanden.

Vakwerk kan dus nog steeds, en niet eens zo ver weg. Bekijk het hele tracé op de netkaart, als fotoverslag op ons forum of doe eens wat we bij HoogspanningsNet wel vaker doen: als je in de buurt bent, werp eens een blik in het echt. Zo kom je nog eens ergens.

Afbeeldingen: nieuwe vakwerkmast in de absnitt Dörpen tot de concessiegrens, naast de bestaande verbinding. Hoger, iets smaller en gedrongener, en iets chagrijniger van aanblik. Grotendeels komt dat door de lichtgewicht V-ophangingen met kunststof isolators (detailfoto). Foto's door Tom Börger.

11 januari 2019 Consternatie in de media over het aansluiten van zonnepanelen op het elektriciteitsnet. Op sommige plekken in het land zou het hoogspanningsnet vol zitten. Voordat je begint te foeteren dat het ook altijd wat is: tel even tot 10 kV en check de feiten. Het gaat slechts om een klein aantal plekken en dan ook nog alleen in een beperkt aantal condities.

Zonnepanelen en een hoogspanningslijn bij Zwolle HarculoEerst een wild verhaal uit de wereld helpen: er is geen zonnestop. Er kunnen door het hele land heen gewoon zonnepanelen worden aangesloten. Alles op een hoofdzekering kleiner dan 80 A mag overal nog worden aangesloten en dat kan ook probleemloos. In de meeste delen van het land geldt dat ook voor zwaardere installaties van >80 A en zelfs voor hele zonneparken. De feitelijke aansluitstop betreft slechts een klein aantal plekken van het land, waarbij ook geldt dat een normaal zonnedak op de schaal van een woonhuis (altijd kleiner dan 80 A) gewoon kan worden aangevraagd en aangelegd, waar je ook woont.

De plekken waar het om gaat zijn een stuk of twintig trafostations in het 110 kV-gebied, allemaal in het oosten van Groningen en de zuidelijke en oostelijke delen van Drenthe. Wie goed heeft opgelet heeft gezien dat de afgelopen periode al eens vaker berichten van Tennet en Enexis voorbij zijn gekomen over dreigend capaciteitstekort in het dunstbevolkte deel van Nederland. Een gebied waar grond goedkoop is, zodat grote zonneparken en zware dakopstellingen op de relatief grote boerenbedrijven erg interessant zijn. Het gebied is altijd al leeg en agrarisch geweest, waardoor het plaatselijke elektriciteitsnet van meet af aan 'dun' is aangelegd. Ooit was dat verstandig: als er geen opwek, zwaar verbruik of enig zicht op een andere toekomst is, dan leg je geen dicht en zwaar net aan. 10 kV en lichte 110 voldeed decennialang toereikend.

De situatie van vandaag de dag met een zeer snelle behoefte aan veel zwaardere transportverbindingen was niet te voorzien en kwam heel snel. Het betekent wel dat er actie moet worden ondernomen. Op een bepaald aantal trafostations moeten Tennet en Enexis de situatie herzien met bijvoorbeeld zwaardere 110/10 kV transformators om de pieken in zonproductie op te kunnen vangen. Maar er zijn ook een stuk of vijf trafostations waar ook de hoogspanningsverbindingen zelf te krap zijn, zodat het vermogen niet voldoende op export kan. Aanleg van nieuwe verbindingen en misschien wel een nieuwe koppeltrafo op bijvoorveeld Hoogeveen zal nodig zijn om op de langere termijn toekomstvast te blijven. Ook Enexis zal op 10 kV-gebied de komende jaren de nodige verzwaringen moeten aanleggen.

Bestaande, lopende aanvragen worden er niet door beïnvloed: de beperking geldt alleen voor nieuwe aanvragen die nu nog niet bestaan. En elders in het land is nog niets aan de hand: daar is (vooralsnog) nog voldoende aansluitruimte. Voor een overzicht van de trafostations die beperkingen hebben, zie deze lijst van Tennet in combinatie met een blik op onze netkaart.

Afbeelding: zonnepanelen vlak naast trafostation Zwolle Harculo. Op de meeste plekken van Nederland is er niets aan de hand, kan alles gewoon worden aangesloten en is er geen beperking. Wil je een areaal zonnepanelen aanleggen kleiner dan 80 A, dan is er zelfs nergens een acuut probleem. Laat je niet gekmaken, zoek gewoon de feiten op en je weet het.

07 januari 2019 Een groot project zoals Zuid-West 380 kV bestaat uit tientallen kleinere subprojecten. Meestal worden die vrij geruisloos voltooid, maar stiekem worden er wel eens leuke of opmerkelijke kleine primeurs gemaakt in zulke deelprojecten. Zoals bij Heinkeszand, waar Nederland kennis gaat maken met een nieuw type overkruising.

Wat doe je op de Berg als je een nieuwe 380 kV-verbinding aanlegt maar er onderweg een oudere 150 kV-lijn oversteekt? Dan bel je het A-team van het departement Engineering. 'Ja hoi Hannibal, HQ310 hier. Zeg, ik zit hier met Zuid-West 380 en nou checkte ik zojuist de netkaart even. Nee, niet die gare van onszelf, kom nou. Die van HoogspanningsNet natuurlijk. Anyway, er staat een 150'je in de weg. Kunnen jullie daar een oplossing voor in elkaar beunen?'

Twee hoogspanningslijnen die elkaar tegenkomen kunnen elkaar op verschillende manieren kruisen. In de praktijk zien we meestal dat de een bukt of de ander even op zijn tenen gaat staan. Met extra lage portalen wordt de onderste onder de andere doorgeleid, of de bovenste verbinding wordt juist verhoogd zodat de overkruising als het ware bovenlangs wordt gemaakt. Welke manier gekozen wordt is maatwerk en hangt af van visuele aspecten tot gebruiksbeperkingen van de onderliggende grond, en van de kosten van de operatie tot netstrategische overwegingen. Er is ook nog een derde manier, een overkruisingsmast. Dat is esthetisch het mooiste, maar het is vrij zeldzaam omdat de mastopbouw, de exacte plek van het hart van de overkruising en de netstrategie het allemaal moeten toestaan.

Maar dat er nog een vierde manier mogelijk is hadden we zelfs bij HoogspanningsNet niet eerder gezien op deze schaal. Vlakbij Heinkeszand wordt momenteel gebouwd aan de primeur. Bukken tot op het stof der aarde: de onderste verbinding wordt over honderd meter verkabeld. Twee opstijgpunten en een piepklein stukje grondkabel zorgen dat de overkruising "onzichtbaar" wordt. Technisch geen waagstuk, maar de gangbare oplossing t.o.v. een portaal (aangevuld met een paar houten jukken tijdens de aanleg van de wintracks) is veel goedkoper en makkelijker. Waarom men hier dan zo moeilijk doet is ons niet duidelijk. Te weinig clearance misschien? Hoe dan ook gaat het een bijzondere eindsituatie opleveren wanneer de 150 kV-lijn aan beide zijden van de zware viercircuit wintrackverbinding eindigt in twee opstijgpunten die op een steenworp afstand in elkaars verlengde liggen.

Het komt vaker voor dat het uiteinde van een 150 kV of 110 kV ondergronds duikt om 220 kV of 380 kV erlangs te laten. Maar tot nu toe zagen we dat uitsluitend vlakbij trafostations of bij opstijgpunten van de meelifters aan combilijnen, of hooguit bij andere gebundeld kruisende infra zoals een spoorlijn of snelweg. Maar nooit eerder voor uitsluitend een andere hoogspanningslijn. Deze nieuwe, aparte overkruising is illustratief voor een feit dat zelfs de grootste wintrackhaters onder de pylon geeks niet kunnen ontkennen: Zeeland wordt qua gekke netsituaties de komende jaren alleen maar interessanter. 

Afbeelding: foto van Tennet (nieuwsbrief hier) van de werf waar momenteel de overkruising wordt gebouwd. Let op het strookje grondkabels dat wordt gelegd, daar gaat in de toekomst de 380 kV bovengronds overheen aan wintrackmasten. Onder: traditionele overkruising via portalen. Waarom deze op het oog goedkopere en eenvoudiger oplossing niet in Heinkeszand wordt toegepast is bij ons niet bekend.

01 januari 2019 Wat staat je te wachten in dit jaar als pylon geek, professional of andere geïnteresseerde in de wereld van elektriciteitstransport? HoogspanningsNet werpt licht in de duistere schakeltuin van het leven! Klik voor een enorme vergroting of download de PDF (300 dpi) hier

27 december 2018 Pylon geeks zijn overal. Echter, tot zover we weten zijn er in Europa alleen in het Nederlands taalgebied en in Engeland verbanden die het serieuzer aanpakken dan een Facebookgroep of een soort dispuut. Maar aan de overkant van de offshore windparken lijkt de Pylon Appreciation Society nu in de penarie te zitten. 

Screenshot van de website van de PASDe Pylon Appreciation Society (PAS) lijkt wel wat op ons: mensen die zowel professioneel als hobbymatig de aanblik van hoogspanningslijnen in het landschap wel kunnen waarderen en daar ook na vijf uur wat mee doen. Verschil is dat ze meer one-issue zijn en dat oprichtster Flash Bristow de Britse organisatie beheert als een rechtsvorm (vergelijkbaar met een stichting) waarvan mensen lid konden worden en een welkomstpakket thuisgestuurd krijgen. In 2014 had de PAS minimaal 600 leden en we hebben hier bij het siteteam in ieder geval één persoon die er ook lid van is.

Of misschien was. Want sinds enige tijd is de website van de PAS plotseling uit de lucht. Sterker nog, het gehele webdomein is in handen van een reseller en de mail wordt niet beantwoord. De hele PAS lijkt van de aardbodem te zijn verdwenen. We hebben wel iets opgevangen over dat de oprichtster mogelijk gezondheidsproblemen heeft, maar dat is niet bevestigd. Normaal gesproken zou dat ook niet mogen uitdraaien in het omvallen van een verband van honderden mensen – tenzij één persoon werkelijk de absolute macht heeft. (Om de lezers gerust te stellen, dat is hier bij HoogspanningsNet dus niet het geval.)

Het gelijknamige forum is er nog wel, maar dat is deels afgeschermd voor passanten en lidmaatschap van de PAS lijkt niet automatisch toegang te geven tot het forum. Er staat niets over het lot van de website of de society – eigenlijk toont het forum zelfs geen enkel verband met de PAS van Flash Bristow, behalve dat ze de werknaam delen. Er is ook een groep mensen (4000) die dezelfde naam op Facebook gebruiken, maar dat lijkt voornamelijk te draaien om het reposten van losse foto's die op het internet rondslingeren zonder dat er diepgang achter zit. Een oud bericht in die groep lijkt er tevens op te wijzen dat zij geen verband houden met de officiële PAS. 

Samengevat, ook bij HoogspanningsNet hebben we geen idee wat er gaande is. Contact hebben we tot nu toe niet weten te krijgen, maar het ziet er niet best uit. We zullen toch niet meemaken dat de Brexit.. nee toch?

[E] It looks like something serious is going on at the UK collegue platform Pylon Appreciation Society. Their website is offline, the domain is even obtained by a reseller. Up until now every attempt to contact and asking about the situation failed. Quite concerning. If someone knows more about the situation, don't hesistate to contact us.

Afbeelding: screenshot van de website van de PAS in de tijd dat ze nog online waren (klik voor vergroting). Weinig opwindend zodat mensen bijna vanzelf naar Facebook uitwijken om foto's te delen, maar niets leek erop te wijzen dat ze opeens zouden verdwijnen. 

De HoogspanningsNet Netkaart voor je PC, browser, tablet en telefoon.

– Altijd het net op zak.

Meer info Handleiding FAQ GIS/KML

Actuele load

Waar zijn de netprojecten?

Kijk waar de netuitbreidingen zijn!
Netuitbreidingskaart TenneT
Netprojecten Elia
TYNDP Europa door ENTSO-E

Credits en copyright

Creative Commons Licentie

Tenzij anders vermeld, bevindt de content op deze website zich onder een CC BY-NC-ND-licentie.

Lees de volledige disclaimer hier.