Handleiding voor de HoogspanningsNet netkaart (webkaart)
Inhoud
1. Algemeen
2. Interface en bediening
3. Getoonde content
4. Locatiebepaling
5. De zoekfunctie
6. De legenda tonen
7. Het menu Instellingen
8. Feedback aanleveren
9. Diversen
1. Algemeen
De HoogspanningsNet netkaart webversie, hierna gewoon de webkaart, is een geodatabase met hoog- en middenspanning die net zoals Google Maps in een browser kan worden weergegeven en gebruikt. De webkaart is te gebruiken vanaf ieder apparaat dat over een internetverbinding en een browser beschikt. kaart is interactief en zo ontworpen dat er weinig leercurve nodig is, al is enige kennis van de spanningscascade en de rol en functie van lijnen en stations wel handig. Gebruik is gratis en zonder inlog of account. Voor zwaardere gebruikers is er ook een invoegtoepassing in Google Earth beschikaar. Die is geen onderdeel van deze handleiding.
De netkaart is samengesteld door vrijwilligers met een hobbymatige- en/of professionele achtergrond. Het gebruik van de netkaart is vrij voor iedere niet-commerciële, indicatieve (niet-kritieke of professionele) toepassing. De database wordt beschermd door het Europees Databankenrecht. Zie voor meer informatie de FAQ-pagina, de gebruiksvoorwaarden, de disclaimer en de licentie.
2. Interface en bediening
De netkaart is een schermvullende, responsive kaart en in principe worden de kaart en de bediningselementen op zowel schermen met een pointer of muis en op aanraakschermen op dezelfde wijze bediend en weergegeven. Hieronder zien we de netkaart zoals die er op een telefoon uitziet. De taal staat in deze schermafdruk op Nederlands.
De hoofdbedieningsfuncties zoomen en verplaatsen werken verschillend, afhankelijk van wat voor apparaat je gebruikt:
– Op apparaten met een muis of een pointer kan je scrollen, slepen en dubbelklikken.
– Op tablets, telefoons en touchscreens kan je tikken of swipen. Je kan ook direct op de knoppen linksboven tikken.
– Op oudere apparaten met enkel toetsen kunnen de fysieke toetsen [ + ] en [ – ] worden gebruikt, samen met de pijltjestoetsen.
Wat er op de kaart getoond wordt is afhankelijk van de zoomlevel. Vanaf zeer grote hoogte ziet men alleen de koppelnetten, maar bij verder inzoomen verschijnen ook labels, pictogrammen, netten van lagere orde en uiteindelijk dingen als stationsterreinen, mastposities en netsituaties.
Hierboven zien we de weergave vanaf enkele honderden kilometers, enkele tientallen kilometers, een paar kilometer en enige honderden meters. Objecten verschijnen vanaf een daarvoor discreet vastgestelde zoomlevel.
Tip: bij het eerste gebruik (of na dertig dagen ongebruik) opent de webkaart eenmalig met een welkomstmelding. Dat venster wordt ook gebruikt voor mededelingen wanneer er een belangrijke functionaliteit is toegevoegd, of in het geval van een (server)storing voor een statusmelding. De meldingen zijn te sluiten met het kruisje rechtsboven.
3. Getoonde content
De netkaart bestaat uit een handvol entiteitengroepen. Niet alles is altijd zichtbaar: weergave hangt onder andere af van de kijkhoogte.
– Verbindingen worden per circuit of draadstel weergegeven en worden grafisch onderscheiden in lijnen (bovengronds) en kabels (ondergronds). Selecteren van de verbinding toont extra informatie , afhankelijk van hoeveel er bij ons bekend is over het circuit. Getoonde verbindingen hangen samen met hun netvlak en de daaraan verbonden projectiehoogte. Hoge spanningen worden vanaf grotere hoogte getoond dan lage spanningen. Er is hiërarchie en onderscheid op spanningsniveau, niet op AC of HVDC.
– Stations omvatten alle locaties waar verbindingen samenkomen en waar schakelen, conversie, transformatie of verdeling plaatsvindt. In de huidige versie omvatten de stations ook de aansluitingen op productielocaties. Het label toont de roepnaam van het station, de pictogrammen tonen de transformatiestappen. Selecteren van het label toont meer informatie over de aard van het station, bouwjaar en dingen als de beheerder. Getoonde stations en labels zijn verbonden aan de toonhoogte van de verbindingen. Grote koppelnetstations worden eerder getoond dan lokale netstations.
– Terreinen worden weergegeven als polygonen. Deze geven grafisch de omvang van het terrein weer in een transparante versie van de eigenkleur van het netvlak van de hoogste spanning die wordt aangetroffen op het terrein. Een station bevat doorgaans meerdere terreinen met schakeltuinen wanneer er transformatiestappen zijn. Aanklikken toont informatie over het terrein en dingen als het aantal velden, de layout, railcapaciteit en andere informatie indien ingevuld. Stationsterreinen worden vanaf een bepaalde zoomlevel pas weergegeven omdat het objecten zijn met een (relatief) kleine afmeting.
– Mastposities zijn een stipvormig icoontje dat samen met een nummer de representatie van een hoogspanningsmast vormen. De nummers komen overeen met de nummering die de beheerder van de hoogspanningslijn erop nahoudt. Aanklikken van een mastpositie toont informatie over de constructiewijze, het mastontwerp, de hoogte, het aantal ingehangen circuits (en hun namen) en ook een foto van de hoogspanningsmast zelf als we die hebben. Mastposities worden pas vanaf betrekkelijk lage hoogte weergegeven om de kaart op grote hoogte niet volledig af te dekken met bolletjes en nummers.
– Knooppunten zijn plekken buiten de stationsterreinen waar iets significants plaatsheeft en die vraagt om informatie of een extra toelichting. Een harde aftak, opstijgpunt of inlussing zijn hier voorbeelden van. Door op het icoon te klikken kan informatie worden getoond over de situatie ter plaatse. Knooppunten worden reeds vanaf grotere hoogte weergegeven dan de mastposities, omdat dit het makkelijker maakt om direct op het knooppunt te klikken of tikken en zo de aard van de situatie te kunnen tonen zonder dat diep inzoomen nodig is en/of een geoefend oog om het uit de circuitposie en verknoping te moeten herleiden.
Informatie bij ieder object
De netkaart is een database. Dat betekent dat er meer in zit dan alleen zichtbare objecten. Als je een willekeurig object selecteert verschijnt rechts in beeld (grote schermen) of beeldvullend (kleine schermen) een kolom met informatie over het geselecteerde object. Afhankelijk van het soort object kunnen dat verschillende dingen zijn.
Bij een mastpositie is onder andere informatie opgenomen over de verbinding waar deze in staat, het bouwjaar, het mastmodel- en type, de gedragen circuits en er is een opmerkingenveld waar open informatie kan zijn ingevoerd. Ook andere soorten objecten zoals circuits, stations en bedrijfsmiddelen hebben een informatiekolom. Wanneer er een foto beschikbaar is, wordt deze bovenin de kolom weergegeven. Foto’s zijn altijd afkomstig van onze eigen website of het forum (via gekende fotografen) of uit het public domain. Na aanklikken- of aantikken vergroot de foto. De informatie wordt weergegeven in de taal die de gebruiker heeft ingesteld.
Net als voor objecten geldt ook voor de meegegeven informatie dat deze indicatief is en altijd uit een openbaar toegankelijke bron afkomstig is. We doen ons best, maar er kunnen geen rechten aan worden ontleend.
4. Locatiebepaling
Met deze functie kan je jouw locatie laten aangeven op de kaart. Dat kan handig zijn als je de netkaart in het open veld gebruikt. Een andere toepassing is dat je er sneller mee bij je eigen plek komt dan wanneer je er handmatig heen navigeert. Locatiegegevens worden gezien als privacygevoelig, zodat je expliciet toestemming moet verlenen. Gegevens hierover worden niet gelogd.
Afhankelijk van je browser en besturingssysteem kan het verzoek er verschillend uitzien. De uiteindelijke precisie is afhankelijk van het apparaat. Een telefoon met GPS is uiterst nauwkeurig maar met een desktopcomputer is de precisie lager. In het voorbeeld hierboven is een machine op de campus van een universiteit gebruikt. Locatiebepaling gaat dan op het IP-adres en de foutmarge (te zien aan de cirkel) is dan zo groot als de halve stad. Zoals men al begrijpt is locatiebepaling vooral interessant bij mobiele apparaten en in het open veld.
5. De zoekfunctie
De netkaart beschikt over een zoekfunctie (linksboven, hier uitgevouwen weergegeven) die zowel in de netkaartcontent (stations, verbindingen, terreinen, etc.) alsook in de plaatsnamen van dorpen en steden zoekt. De functionaliteit is fuzzy en geeft reeds tijdens de zoekopdracht een suggestie voor netkaartobjecten. Je kan kiezen daarop te klikken, maar je kan ook doortypen om een andere opdracht te laten bevragen, bijvoorbeeld wanneer je een dorpje of andere plek zoekt dat wellicht niet tot de netkaartcontent behoort.
De suggestie geeft weer wat voor object in de database aanwezig is die overeenkomt met de (gedeeltelijke) term die ingevoerd wordt. Een gevonden resultaat krijgt een markeringsicoontje (afbeelding), of een cirkeltje op het begin- en eindpunt indien het een verbinding of circuit betreft met een ruimtelijke afmeting van enige omvang.
Tip: de meerwaarde van het doorzoekbaar hebben van plaatsnamen bewijst zich bij stroomstoringen. Als je op het nieuws opvangt dat er in Waltfort een stroomstoring is en je hebt geen idee waar dat dorp ligt, dan kan je met een zoekopdracht zien hoe het elektriciteitsnet er daar uitziet en meteen een idee krijgen met wat voor soort storing en in welk netvlak je te maken hebt.
6. De legenda
De netkaart maakt gebruik van kleuren voor netvlakken. Die zijn zelf ingedeeld conform de NEN-IEC 60038 netvlakken, een internationale standaard. Die heeft soms rare grenzen (een netvlak tussen 72,5 en 123 kV klinkt raar, waarom is dat niet tussen 70 en 1oo kV?) maar het is nu eenmaal de standaard waar de hele industrie en wereldwijd de hele sector zich aan conformeert. Wij dus ook. Verder hebben wij als hoofdhiërarchie de netspanning (IEC) en niet het systeem. Een HVDC-verbinding van 400 kV heeft dus dezelfde kleur als een AC-verbinding.
De kleuren zijn niet willekeurig. Voor de hoogste netvlakken conformeren wij ons aan ENTSO-E en voorganger UCTE, die bijvoorbeeld 220 kV groen, 380/400 kV rood weergeven. Ook VDEN volgt deze standaard, net als Tennet, RTE en eigenlijk alle netbeheerders. Er is geen norm die kleuren vastlegt, hier is eerder sprake van een de facto standaard. Voor lagere netvlakken zijn nationale standaards in Nederland en België gebruikt (zwart voor 110 kV, blauw voor 150 kV en geeloranje voor 50 en 70 kV). Voor middenspanning is de keuze meer arbitrair en daar zijn in 2024 veranderingen in doorgevoerd, noodzakelijk om tussenspanning en middenspanning te scheiden op de NEN-grens van 24 kV.
Terzijde: we zijn ons ervan bewust dat deze legenda onaangenaam is voor kleurenblinden. Een van de hoofdontwikkelaars heeft er zelf ook last van, maar het is technisch ingewikkeld om met stippellijnen of andere markeringen te werken. Bij problemen kan men een object aanklikken- of tikken en op die manier alsnog informatie te tonen, of de achtergrondkaart wisselen.
7. Het menu Instellingen
Het instellingenmenu bevat functies en tools die de netkaart tot meer maken dan slechts een inzoombare dataset. Door op de knop met het tandwieltje te klikken vouwt het Instellingenmenu open. Nogmaals klikken verbergt deze weer. Het menu bevat de volgende hoofdgereedschappen.
Kies achtergrond
Hiermee kan je wisselen van achtergrond achter de netkaart. Door op het icoontje te klikken verschijnt de volgende lijst met achtergronden waaruit je kan kiezen. Het wisselen van achtergronden kan nuttig zijn als bijvoorbeeld een neutraal bleke achtergrondkaart, een donkere voor dark-mode gebruik, een luchtfoto voor samenhang met andere objecten in het landschap of een standaard wegenkaart voor namen van straten en de omgeving nodig zijn.
Enkele toepassingsvoorbeelden (op volgorde Esri Light en Dark, Openstreetmap en Google luchtfoto):
Objectgroepen aan- en uitvinken
Tevens biedt het instellingenmenu de optie om bepaalde objectgroepen opzettelijk te verbergen. Normaal wordt alles getoond afhankelijk van de zoomlevel waarop je je bevindt. Maar als je bijvoorbeeld geen behoefte aan mastposities hebt, vink dan bepaalde objectgroepen uit. Dit overrijdt de default die van de zoomdiepte afhangt.
Het submenu met de achtergronden en afvinkbare elementen verschijnt pas bij selecteren van het icoontje. Default is hij verborgen. Dit heeft te maken met ruimtebesparing op een telefoonscherm.
De tool Volg Locatie
Deze tool is verwant aan de locatieweergave. Ben je op reis en wil je onderweg op de netkaart kunnen volgen waar je zit (en wat je allemaal voor spannends tegenkomt) of reis je met een verbinding mee, dan kan je met deze tool je eigen positie een met jou mee bewegende markering op de netkaart laten weergeven. Ook bij deze tool wordt er niets gelogd door ons.
De tool Layers opslaan
Met deze tool wordt onthouden welke achtergrond je hebt gekozen en welke objectgroepen je hebt ingeschakeld. De webkaart opent standaard op de achtergrond Esri Light waarmee de schreenshots in deze handleiding ook zijn gemaakt, maar je kan ervoor kiezen om standaard te openen met een andere achtergrond als die je voorkeur heeft. Zet de schakelaar aan, kies de achtergrond van je voorkeur en bij het volgende bezoek wordt de netkaart automatisch geopend met deze achtergrond.
De tool View opslaan
Deze instelling zorgt ervoor dat de laatste view en zoom worden opgeslagen zodat de kaart de volgende keer op dezelfde positie en view wordt geopend. Samen met de instellingen layers opslaan kan je de kaart exact weer zo weergeven als toen je de browser afsloot
Tip: de netkaart is bookmarkbaar. Als je de link uit het browservenster kopieert en naar iemand emailt, appt of of een andere manier naar iemand stuurt en hij opent deze link, dan verschijnt een gedeelte van de netkaart met precies dezelfde zoomlevel en omvang als hoe jij het zag toen je de link selecteerde.
Tip: heb je weer eens MB-stress? Bespaar data door de netkaart alleen te gebruiken met Esri Light of Ersi Dark in plaats van met luchtfoto’s. Vink de objectgroepen uit die op dat moment niet je interesse hebben en gebruik de zoekopdracht om van plek naar plek te springen. Het tussenliggende net en de uitgevinkte objectgroepen worden dan niet geladen.
Taal
De interface van de netkaart is in meerdere talen beschikbaar. Via het menu Taal kan je ook kiezen voor een andere interfacetaal, zoals Engels, Duits, Deens of Nedersaksisch, en aan Frans wordt gewerkt. Na aanklikken wordt de geselecteerde taal automatisch toegepast zonder noodzaak tot vernieuwen. Ook de weergave van dat moment blijft bewaard. De taal wordt toegepast op de interface en ook op de informatiekolommen die verschijnen na aantikken van een object.
De default is Nederlands (Dutch). Merk op dat deze taal enkele verschillen heeft met Nederlands (Flemish). Zo wordt er gesproken van circuit en station, terwijl het Vlaams eerder spreekt van draadstel en post of cabine. Ook enkele ontwerpen hoogspanningsmasten hebben in het Vlaams een andere naam dan in het Nederlands.
Essentiële links
Onderin het menu Instellingen vind je een aantal essentiële links naar het feedbackformulier, de disclaimer, deze gebruiksaanwijzing en een link naar het forum waar we release notes delen (voor vaste gebruikers). Klik deze links aan om meer informatie te lezen of om meer over bepaalde dingen te leren. Behalve het feedbackformulier openen alle links in een nieuw venster.
Verder bevindt zich in de rechteronderhoek (buiten het menu Instellingen) een icoon met ons logo. Bij aanklikken verschijnt attribution informatie over de netkaart, de gebruikte opensource-software voor weergave en informatie over de achtergrondkaart die op dat moment wordt gebruikt.
8. Feedback aanleveren
Heb je een opmerking, een correctie of aanvullende informatie bij een object? Klik of tik dan het object aan en ga naar de link Feedback melden onderin de informatiekolom (links naast ons logo). Er opent dan een feedbackformulier waarbij het objectnummer al is vooringevuld. Ook dit formulier volgt de gekozen interfacetaal.
Hierboven zien we een voorbeeld van een ingevuld formulier. Emailadressen zijn vertrouwelijk en worden uitsluitend gebruikt om contact terug op te nemen, bijvoorbeeld als we nog een vraag hebben naar aanleiding van ingestuurde feedback. Dat hoeft niet altijd het geval te zijn. De voortgang van feedback is eventueel te volgen op Github. Na insturen ontvangt de inzender een kopie van de ingestuurde feedback, samen met de link naar de plek op Github waar het ingeschoten ticket wordt behandeld.
Tip: wees nauwkeurig met de code tegen spam. Er is op dit moment geen tool aanwezig die de captcha vernieuwt bij een onjuiste invoer. Ingevulde informatie is dan weg. Even je tekst selecteren en met de rechtermuisknop kopiëren is aan te bevelen.
Tip: wanneer je meer algemene feedback hebt die niet over één specifiek, bestaand object gaat, kan je via het Instellingenmenu op de link Feedback klikken (zie paragraaf 6). Er opent dan een open formulier zonder een vooringevuld objectnummer.
9. Diversen
De netkaart is nooit af. Het is een project dat door meerdere vrijwilligers gedragen wordt en waar continu actualisering, aanvulling, uitbreiding of debugging voor nodig is. De mate van actualiteit kan enigszins wisselen. Deze gebruiksaanwijzing vormt een beknopte beschrijving van de basisfunctionaliteit. Voor de uitgebreide achtergronden achter alle gemaakte keuzes, definities, bepalingen en strategische aspecten kan men zich wenden tot de zogeheten Netkaartbijbel, een document dat in feite de leidende codex vormt voor het project. Deze is ingewikkeld, maar in principe openbaar. Bij vragen die niet beantwoord worden op de FAQ-pagina of waar je ook in de Netkaartbijbel niet uit komt kan men via het contactformulier of bij voorkeur via ons forum contact opnemen.
De netkaart en ook de webversie komt tot de gebruikers als as-is, with no warranty, as available en with all faults. Ook hier geldt: we doen ons best, maar we blijven vrijwilligers die slechts met open-source software en enthousiasme werken. Volledige beschikbaarheid, correchtheid, uptime en garanties over het al dan niet functioneren van de netkaart op bepaalde apparaten en besturingssystemen kunnen niet worden gegeven. Gebruik de webkaart met verstand en schat hem op de juiste waarde.
Tenslotte, ook niet onbelangrijk, gebruik de netkaart ook met schik en nieuwsgierigheid. Leer ermee over het net, word verrast en ontdek. Ook vermaak is een nuttige functie.