Vertuide monomast
Vertuide monomast, monomast Vertuide vlagmast
guyed pole, guyed monomast Seilverspannte monomast (nb) schoorpaal
De eenvoudigste masten die men kan verzinnen zijn vertuide monomasten. Ze worden meestal als noodmast toegepast.
Een verticale paal aftuien is snel gedaan. Het maakt niet eens uit of hij perfect rechtop staat of niet. Je kan er één of drie draden aan kwijt zodat soms overlap ontstaat met wat in België een vlagmast heet of wat zonder tuien een ééngeleidermast is. In dat laatste geval heb je er wel drie tegelijk nodig. In Nederland worden vertuide monomasten vooral als noodmasten gebruikt bij reconstructies, schadeherstel of soms om noodcapaciteit bij te plaatsen tot een permanente oplossing gereed is.
Vertuide monomasten in hun bekendste toepassing, als noodmast. In dit geval voor herstel na een calamiteit, zodat in alle rust een mastvak nieuwe deltamasten kan worden gebouwd zonder al teveel operationele beperkingen. Foto door forumlid DVD.
Drie draden aan één mast, of drie ééngeleidermasten
Een vertuide monomast staat meestal op een spitze of een puntfundatie. Net als bij guyed V’s en guyed delta’s worden alle zijwaartse krachten door de tuien opgenomen zodat de mast zelf slechts de zwaartekracht hoeft te verdragen. Afhankelijk van het precieze ontwerp zie je meestal vier tuien op halve hoogte aantakken, en daarna nog eens twee aan de top van de mast, tegenover de richting waar de draden zijn vastgemaakt. De fasedraden worden zijwaarts aan V-braces of aan starre isolators gedragen. Dat werkt het beste als er een kleine lijnhoek is zodat de draden vanzelf strak in de V-brace blijven staan.
Vertuide monomasten met drie draden in dezelfde mast. Merk op dat deze het beste werkt als er een lijnhoek(je) is. Foto’s door Gerard Nachbar en Hans Nienhuis.
Wordt de lijnhoek groter, dan lukt dit niet meer met zware draden. Men stapt dan over op drie ééngeleidermasten.
Die hebben dezelfde rol en natuurkunde, maar ze dragen per stuk slechts één draad en krijgen minder zijwaartse krachten te verduren. Wel heb je er dan drie naast elkaar nodig. Dat levert ook meer tuien op. We hebben tussen 2017 en 2023 in de Eemshaven een aantal jaar zo’n lijn gehad. Eigenlijk was dat niet toegestaan omdat tuienmasten alleen voor tijdelijk gebruik mogen, waarbij tijdelijk wordt opgevat als maximaal een jaar. Maar er zijn wel meer plekken waar dit criterium nu en dan een beetje wordt overschreden, dus laten we ons niet te druk maken.
Noodmasten als ééngeleidermasten naast elkaar, een toepassing voor als het zwaarder en lomper wordt. Hier betrof het een noodlijn in de Eemshaven die een aantal jaar dienst moest doen als ad-hoc capaciteitsuitbreiding. Het zijn geen doetjes, want het circuit dat eraan hangt kon 2635 MVA aan – gelijk aan de zwaarste circuits in het permanente hoogspanningsnet. Foto door Michel van Giersbergen.
Eéngeleidermasten zijn een twijfelgeval in hoogspanningsland. Ze worden vertuid of onvertuid eigenlijk alleen als hoekposities toegepast of als extra sterke ankers bij grote kruisingen, vooral in berggebieden. Hele verbindingen met ééngeleidermasten zijn ons alleen bekend van (inderdaad) noodlijnen zoals wat er in de Eemshaven stond, hoewel ook daar een paar verticale monomasten tussen stonden. Eéngeleidermasten, vertuid of niet, worden in elk geval niet apart behandeld.
Herkomst van de naam
Een vertuide monomast of een vertuide ééngeleidermast wordt in deze streken meestal niet zo genoemd. In België zou een vertuide vlagmast of misschien wel zoiets als een tuienvlagmast gebruikt worden. In Nederland kent men vertuide monomasten vooral als ‘noodmast’.