A-frame
A-paal, bok
A-frame
(nb)
A-mast
A-paal
Een A-frame is typisch iets voor kleinere verbindingen met houten palen en staande isolators. Een A-frame is sterker dan een losse paal en kan zijwaartse krachten aan.
Over een A-frame is weinig spannends te melden omdat ze zo logisch zijn. Het is na de losse, vrijstaande houten paal waarschijnlijk ook de oudste mastvorm. Door twee palen aan de top te verbinden en schuin weg te laten lopen ontstaat een sterk frame dat niet snel buigt. Een extra horizontale lat in het midden maakt er een echte A van en voorkomt dat de paal die op druk wordt belast kan buigen. Het is de goedkoopste manier om een houten paal van extra sterkte te voorzien.
Klassieke A-palen in het Groene Hart, waar hier en daar de laagspanning bovengronds staat. Vrij bijzonder voor Nederland, heel gewoon in de rest van de wereld.
Nadeel is dan weer dat je een vrij lange schuine zijde aan je paal moet zagen om hem met een vrij steile hoek tegen elkaar aan te zetten. Die bewerkelijkheid zorgt ervoor dat zeer kleine A-palen voor laagspanning vooral op plekken worden gebruikt met aftakkingen of als hoekmastje.
Dat de A-vorm een driehoek vormt met de grond of de dwarsbalk als derde been betekent niet dat je beperkt bent tot kleine enkelvoudige laagspanningsmastjes met staande isolators. Je kan er ook traversen op kwijt. In het verleden bouwde men met een A-vorm ook wel 50 kV tonmasten, zoals in de eerste invoedingslijn vanaf Oterleek naar gemaal Medemblik. Van deze verbinding zijn nog enkele historische foto’s bewaard gebleven. Heden ten dage worden A-palen ook gebruikt in een twee aan twee opstelling om er de houten benen van een portaal mee te bouwen. Zo’n portaal is net wat sterker dan met twee enkelvoudige houten palen.
Links een historische opname van een A-frame met een schoorkruis, uitgenut als tonmast. Je kan interessante combinaties maken op deze manier. Rechts: met twee A-palen kan je ook een portaal bouwen. Zo is de A-vorm niet alleen een zelfstandige toren, maar ook een component in grotere masten. Goed kijken voor de horizontale balk, die is van metaal in dit mastje.
Herkomst van de naam
Een A-paal is vernoemd naar de vorm van de constructie, een steile letter A. De Engelse term A-frame heeft dezelfde afkomst. De andere aanduiding, een bok, werd vroeger en ook vandaag ook wel gebruikt voor scheepskranen in diezelfde vorm (drijvende bok). Omdat een bok ook wel voor kleine deltamastjes wordt gebruikt is dat verwarrend zodat A-paal handiger is om ze uit elkaar te houden.