HPTE

Thermohardend plastic zoals XLPE is niet te recyclen. Omdat dit vraagstuk in belang toeneemt experimenteren fabrikanten met andere kunststoffen, zoals HPTE.

De verzamelnaam HPTE (High Performance Thermoplastic Elomere) is voor kunststoffen die in tegenstelling tot XLPE thermoplastisch zijn. Die kunnen bij hoge temperaturen weer vloeibaar worden gemaakt en worden teruggewonnen. De isolerende eigenschappen zijn vergelijkbaar met XLPE en de kabel kan zelfs in iets strakkere bochten worden geleid. Deze kunststoffen zijn een interessante belofte voor de toekomstige kabelwereld, maar het is een speelveld dat pas sinds 2010 bestaat en voorzichtig de operationele markt betreedt.

HPTE is een verzamelnaam en kabelfabrikanten zijn bezig hun eigen varianten te ontwikkelen en te patenteren. Op dit moment (2024) is er één kabelfabrikant die er reeds in geslaagd is een HPTE-kabel commercieel in de markt te zetten. Onder de merknaam P-Laser heeft Prysmian rond 2020 een kabel gelanceerd waarvan volledige recyclebaarheid wordt geclaimd en die tot in het lage hoogspanningsbereik operationeel kan worden toegepast. Tevens is het productieproces efficiënter dan dat van XLPE zodat er tijdens de vervaardiging van de kunststof minder ontgassing nodig is.

Durf je het of durf je het niet?

Netbeheerders zijn van nature terughoudend met nieuwe technieken. Betrouwbaarheid, reparatiezekerheid en zo aangeduide vendoronafhankelijkheid (niet op één fabrikant vertrouwen) zijn in de wereld van netbeheer belangrijke waarden. En de grondkabelwereld is het nekaldietdebacle ook nog lang niet vergeten. Voor wie het niet kent: nekaldiet is een soort giethars dat in moffen voor kabeldoorverbindingen werd toegepast. Bij zijn verschijning op de markt leek het een wondermateriaal en men dook er gretig bovenop. Pas veel later zou bekend worden dat nekaldietmoffen na enkele tientallen jaren erg faalgevoelig werden. Men stopte met de toepassing ervan, maar in de tussentijd waren er ontelbare zulke moffen toegepast. Vandaag de dag zijn falende nekaldietmoffen verantwoordelijk voor de helft van alle spontane storingen in het middenspanningsnet. Het heeft ons geleerd dat je met grondkabels eerst de kat uit de boom moet kijken met nieuwe technieken, zodat de aanloop- en adoptiefase van nieuwe innovaties een moeizaam midden is tussen koudwatervrees en lef. We zien dit ook met supergeleiding.

Het begin van iets groters

Een circulaire kabel waarvan het aanlegproces, gebruiksgemak en hopelijk ook de kosten vergelijkbaar zijn met XLPE of zelfs beter zijn, en die net zo betrouwbaar blijkt. Het is zeker iets waar netbeheerders oren naar hebben, al zal er enige tijd overheen gaan voordat blijkt dat HPTE-varianten inderdaad een niche in de markt kunnen veroveren. Het is wel de verwachting dat dit uiteindelijk zal gebeuren vanwege de roep om meer circulair bouwen. Zo komt er naast de aloude argumenten van betrouwbaarheid, gebruiksgemak en kosten nog een nieuwe variabele bij: recycling en circulariteit. Die hebben we nog niet eerder als een van de hoofdargumenten gezien in de anderhalve eeuw waarin er nu elektriciteit is.

De grondstoffen om XLPE van te maken zijn voorlopig nog niet schaars op de wereld. En als je helemaal all-out gaat kan je zelfs zorgvuldig geraffineerde en opgewerkte plantaardige olie gebruiken om polyethyleen en daarmee XLPE te maken. Ook de hoeveelheid materiaal die in een grondkabel gaat zitten valt wel mee vergeleken met wat we er dagelijks aan fossiele brandstof doorheen stoken op de wereld. Zogezegd is recycling zonder verbranding en terugwinning van de koolstof klein gerommel in de marge van de wereld als geheel.

Toch moeten we er niet om lachen, hoe sexy de website van Prysmian de P-Laserkabel ook maakt. Ooit vonden we zonnepanelen ook een geinig speeltje voor de ruimtevaart, en vandaag de dag komt er op de wereld elk jaar net zoveel nieuw zonvermogen bij als het totale opgestelde vermogen aan kernenergie (450 GW).