Jargonboek

faalvolgorde (sequence of failure) - Bij samengestelde constructies zoals een hoogspanningslijn: de volgorde waarin falen 'mag' optreden om de schade zo beperkt mogelijk te houden en de reparatietijden te bekorten. Bij een hoogspanningslijn moeten normaal gesproken de draden het eerst breken, dan de isolators, dan de traversen, dan het mastlichaam en als laatste pas het fundament.

facehugger - → mastverrommeling

FACTS - Flexible Alternating Current Transmission System.

falen (to fail) - Onbedoelde fatale beëindiging van het functioneren van een component, circuit of fysiek object zoals een fasedraad, een hele hoogspanningsmast of zelfs een heel lijnvak ten gevolge van een interne of externe oorzaak. Korter gezegd: het bezwijken van een onderdeel of mast waardoor het hoogspanningscircuit of zelfs de hele verbinding verstoord raakt. Falen laat zich niet zomaar oplossen door herinschakelen, hoewel redundant aangelegde systemen er wel minder gevoelig voor zijn.

fase (phase) - 1) verkorte term voor fasedraad. 2) sinusvormig repetent gedrag van stroom en spanning waarin een draad zich bevindt wanneer deze op wisselstroom wordt bedreven.

fasedraad (phase, phase wire, live) - Geleider waar een wisselstroom in is aangelegd.

fasevolgorde (phase sequence) - Schijnbare rotatierichting dwars op de ruimtelijke doorsnede van het circuit. Ligt een grondkabel bijvoorbeeld in driehoeksconfiguratie, dan is de fasevolgorde linksom als de schijnbare rotatierichting tegen de klok in draait. Adder onder het gras: de fasevolgorde is gevoelig voor spiegeling. Wie de kabeldoorsnede vanaf de andere kant bekijkt ziet de rechtse rotatierichting.

fast-front overvoltage - Geen Nederlandse term voor in de literatuur. Overspanningspulsen veroorzaakt door directe bliksemislag in een fasedraad in de nabije omgeving van het observatiepunt. Een fast-front overvoltage heeft een opslingerperiode van typisch 1,2 microseconden en een uitdovingstijd van 50 microseconden.

fata morganamast (nonreal pylon) - → spookmast

FCR - Frequency Containment Reserve. Roterend (draaiend) noodvermogen dat direct voorhanden is wanneer er een onbalans ontstaat op het ENTSO-E netblok. Dit is binnen tien of vijftien seconden voorhanden en staat verspreid door heel het netwerk, iedere netbeheerder neemt een gedeelte naar ratio voor zijn rekening. In heel het ENTSO-E net staat ruim 3 GW FCR-vermogen (getal 2024).

federaal ontwikkelingsplan (FDP) - Volgens Elia: het Federaal Ontwikkelingsplan is een officieel document dat bindend is voor Elia en wordt gevalideerd door de minister van Energie. Het plan definieert het investeringsprogramma waartoe de netbeheerder zich verbindt om aan de noden te voldoen. Er wordt rekening gehouden met de nood om over voldoende reservecapaciteit te beschikken en metprojecten van algemeen belang die door de instellingen van de Europese Unie op het gebied van de trans-Europese netwerken zijn vastgesteld.

FEU - Forced Energy Unavailability. In het Nederlands ONB, Onvoorzien Niet-Beschikbaar.

flat - Circuitconfiguratie voor grondkabels, wanneer de drie fasedraden naast elkaar zijn gelegd in de vorm van drie éénfasekabels. Ook wel de platte of vlakke vorm genoemd. De tegenhanger is de driehoekige configuratie, trefoil.

flens (flange) - Nette naam voor de twee benen of haaks op elkaar staande richels van een L- of hoekprofiel.

flensverbinding (buismast) (tube flange) - Opgelaste ringvormige plaat met boutgaten, al dan niet met extra driehoekige verstijvers, waarmee twee buizen in het lang aan elkaar kunnen worden verbonden als de andere buis er ook eentje heeft. Anders kan een flens ook worden gebruikt om een buis op ankerbouten vanuit een fundament te schroeven.

flutter - Van oorsprong Engelstalige term voor lijntrillen. Wordt ook in het Nederlands als zodanig gebruikt.

flying angle - → running angle

FOR - Forced Outage Rate. Verhoudingsgetal tussen de MTTR (mean time to repair) en het aantal uur in een jaar (8760).

Franklin rod - Angelsaksische term voor een bliksemafleider, maar meestal een ander type dan de opwaartse spijl of staaf van twee meter die in Europa veel wordt gebruikt. Een Franklin rod heeft meestal een bolvormig onderdeel vlak onder een scherpe punt, of het is een samenstel van een aantal staven die in alle drie richtingen haaks op elkaar staan.

frequentie (frequency, grid frequency) - Afkorting van de netfrequentie in Hertz, het aantal malen per seconde waarin de fasen elkaar afwisselen. In Europa en de meeste andere delen van de wereld is dit 50 Hertz, maar in Angelsaksische landen en plekken zoals Amerika wordt meest 60 Hz gebruikt.

frequentie-omvormer (frequency converter) - Installatie waarmee de netfrequentie van een wisselstroomnet kan worden veranderd in een veelvoud of deler van de invoedingsspanning. Wordt bijvoorbeeld gebruikt voor het Duitse Bahnstromnetz (50/16,7 Hz). Zulke omvormers kunnen uit een roterende machine bestaan of uit vermogenselektronica (static).

frequentierelais (frequency relay) - Installatie waarmee vermogen automatisch kan worden afgeschakeld wanneer de netfrequentie teveel afwijkt van de rest van het gesynchroniseerde net.

Frietenlijn, de - Bijnaam van een voormalige interconnectie tussen Waterlandkerkje (Nederland) en Maldegem (België). De verbinding was een enkelcircuitlijn met buis-deltamasten die als noodkoppeling diende om Zeeuws Vlaanderen van vermogen te kunnen voorzien als de Scheldekruising een probleem had. De verbinding heeft bestaan tussen 1975 en 2021.

Frietenlijn, de - Voormalige interconnectie tussen het Zeeuws Vlaamse 150 kV-net en het Belgische netwerk, ooit aangelegd als noodmogelijkheid voor invoeding vanuit België omdat respectievelijk de 50 kV- en 150 kV-kabels onder de Westerschelde geplaagd werden door problemen. De Frietenlijn heeft bestaan tussen eind jaren 70 en 2013. Uiteindelijk vanwege grootschalige veranderingen in het Vlaamse net in onbruik geraakt en afgebroken in 2021.

FRIGEM - Friesche Gas en Elektriciteits Maatschappij. Netbeheerder die voor zijn opgaan in EDON het beheer over het Friese elektriciteitsnet tot 110 kV voerde.