Kunst, landschap en architectuur
Een hoogspanningslijn is te groot om hem te verstoppen. Wel kan je proberen om de verbinding zo goed mogelijk in te passen. Dit is waar landschapsinrichting en hoogspanning elkaar raken.
Volg je bestaande lijnen in het landschap of laat je een verbinding een nieuwe, eigen koers varen? Een nog verbazend ingewikkelde keuze. In Nederland, waar ruimte schaars is en het in de volksaard zit om overal iets van te vinden, is landschappelijke inpassing een vakgebied op zich. Techniek krijgt snel de aandacht, maar het aspect van inpassing waarbij technische keuzes, praktische afwegingen en esthetiek elkaar ontmoeten.
De schoonheid van hoogspanningslijnen in het Hollandse landschap
Jhon van Veelen, 1986
De bekendste naam in Nederland op het gebied van inpassing en ruimtelijke ordening met betrekking tot hoogspanningslijnen is landschapsarchitect Jhon van Veelen. Het drukwerkje De schoonheid van hoogspanningslijnen in het Hollandse landschap (Uitgeverij De Hef, 1986) is op dit gebied een klassieker geworden. Het geeft een beschrijving van allerlei aspecten bij de inpassing van een hoogspanningslijn in het landschap, conform de tijdsgeest van midden jaren 80. Interessante trivia: de auteur voorzag reeds in 1986 ‘in de toekomst wellicht een beweging die zal ijveren voor waardering van hoogspanningsmasten’. Of wij en deze website daar de belichaming van zijn is aan anderen om te beoordelen.
De schoonheid van hoogspanningslijnen in het Hollandse landschap, toelichting bij uitgeverij De Hef
ISBN 90.6906.002.7 (alleen nog verkrijgbaar via antiquariaten)
Designing the Powergrid
Jhon van Veelen, 2023
In 2023 is er een nieuw werk verschenen van Jhon van Veelen waarin hetzelfde thema van landschappelijke inpassing van hoogspanningslijnen wordt behandeld. Tussen 1986 en 2023 zit een tijdperk van maatschappelijke ontwikkeling en paradigmaveranderingen. Het nieuwe werk, Designing the Powergrid, is deels een update van het werk uit 1986, maar ook zijn tussenliggende ontwikkelingen in de afgelopen 35 jaar erin meegenomen. Denk aan netprojecten die in tussentijd zijn gerealiseerd en ook de opkomst (en inmiddels weer de ondergang) van de wintrack.
Lees het werk online op de website van Jhon van Veelen, of scan de QR-code voor rechtstreekse toegang.
De website van Jhon van Veelen omvat nog meer publicaties met inzichten over inpassing, keuzes voor uitruil of andere overwegingen zoals conflicten met doorkruiste landschapseenheden. Enig grasduinen op de site is een aanrader voor wie dit vakgebied interessant vindt of soms een keer verrast wil worden door nieuwe kennis.
Wonen in een oud verdeelstation?
Het kan in Apeldoorn, waar Nicole Weijers en Jim van Wingerden (architect) sinds 2006 hun intrek hebben genomen in een voormalig 10 kV-verdeelstation van de PGEM. Het aardige is dat ze er een website hebben gemaakt over hoe het station verbouwd werd tot een woning waain de oude identiteit van het gebouw in bewaard is gebleven.
Kunstzin
Voor kunstenaars kan een hoogspanningsmast- of lijn een grote bron van inspiratie zijn. Kunstenaar Floris Schoonderbeek heeft in het vorige decennium het industrieterrein van Doetinchem opgefleurd met het uitdagende kunstwerk shall we dance?, welke een antropomorfe hoogspanningsmast voorstelt die zijn strakkere soortgenoten ten dans vraagt.
Bekijk foto’s van het kunstwerk op de website van Floris Schoonderbeek
Een andere kunstenaar die iets met hoogspanning heeft gedaan is Arthur Reinders Folmer. In 2012 heeft hij in Den Haag het lettertype Pylon gedemonstreerd, gebaseerd op het lattenwerk en de grote afstand tussen individuele hoogspanningsmasten. Inmiddels is het lettertype op verschillende plekken op internet binnen te halen.
Lettertype Pylon door Arthur Reinders Folmer
Pylon is, zoals de meeste lettertypes op Dafont, niet bedoeld voor commercieel gebruik. Wie dat wel nodig heeft kan bijvoorbeeld hier een blik werpen en kijken of daar een geschikt lettertype tussen staat.