Congestie, de ‘vluchtstrook van het hoogspanningsnet’, netverzaringen, uitbreidingen en afgezegde sloop: in het noordoosten is de krapte op het net het grootst. Dat vraagt om fikse plannen: Tennet sticht er twee nieuwe 380/110 kV-stations, beide ingeknipt in de verbinding Zwolle – Meeden.
De afgelopen jaren hebben we het op deze plek vaker gehad over congestie. Of over het verschil tussen een fysiek vol net en een net dat zogeheten N-1 veilig bedreven kan worden. Voor het hoogspanningsnet geldt dat iedere enkelvoudige verstoring normaal nooit mag leiden tot een zogeheten onderbreking. In gewone taal: er mag wat stuk gaan, maar er is altijd een backup, omweg of genoeg opvangruimte. Een goed streven, zeker omdat ook onderhoud dan redelijk makkelijk kan worden ingeroosterd.
Op langere termijn, op weg naar een steeds meer all-electric samenleving, is er maar één ding dat structureel helpt en dat is netversterking. Waar 10 kV kraakt in zijn voegen is versterking met 20 kV nodig. En hetzelfde geldt voor plekken waar 110 of 150 kV het moeilijk heeft. Daar is extra koppeling met 220 kV of 380 kV nodig. Dat soort vraagstuken spelen landelijk, maar de koploper in dit probleem is de oostzijde van het 110 kV-deelnet Drenthe en Groningen.
Nieuwe koppelingen met het koppelnet
Het gebied kent 110 kV als transportnetspanning en het deelnet is momenteel alleen op de Eemshaven, op Weiwerd en op Meeden verbonden met 220 en 380 kV. De zuidelijke Veenkoloniën, Zuid Drenthe en een stuk Salland missen koppeling met 380 kV en zitten als het ware op een uitgebreid, bungelend 110 kV-net dat historisch vrij dun is en op zijn tenen loopt. Laat nou juist dit gebied sterk in trek zijn voor grote zonneparken en andere energieprojecten zoals opslag en waterstof.
Om een toekomstige krapte zoveel mogelijk te voorkomen is Tennet van plan om twee nieuwe 380/110 kV koppelstations in het gebied te stichten. Beide worden ingeknipt in de verbinding Zwolle – Meeden, de enige 380 kV-lijn die tot in de wijde omtrek voorhanden is. Een en ander werd al geroddeld in het Investeringsplan, en ZL-MEE is een verbinding die op deze site bovengemiddeld veel aandacht krijgt, dus eigenlijk is de inhoud van dit hele nieuwsbericht voor ingewijden en pylon geeks geen ‘nieuws’. Voor andere geïnteresseerden ligt dat anders.
Het eerste station dat zal verschijnen is Ter Apelkanaal, waar door middel van drie koppeltrafo’s ongeveer een gigawatt nieuwe koppelcapaciteit ontstaat tussen 110 en 380. Voor dit station is de ontwerpfase momenteel al bezig. Het andere station loopt er iets op achter en daarvan zijn vandaag de tekentafelplannen wereldkundig gemaakt: het komt te staan aan de Boerdijk, net noordelijk van de A37 bij Veenoord. Daar staat al een 110 kV-station in de buurt, maar er is geen koppeling met de 380. Veenoord Boerdijk krijgt eveneens drie koppeltrafo’s. De grote koppelcapaciteit (een poort in en uit het 110 kV-net) is momenteel nog niet mogelijk, want Zwolle – Meeden zit vol met eh.. nouja, check het netschema en begrijp dat men deze verbinding momenteel zelfs niet goed durft te verven. ‘Henk, hij werkt, vooral niet aanzitten.’ Maar de toekomst van het transport op 380 kV verandert in deze verbinding: vanwege vermindering van kolenstook in de Eemshaven en het gereedkomen van Noordwest-380 tussen de Eemshaven en Vierverlaten ontstaat er lucht op deze verbinding, die mooi van pas kan komen voor zowel productie als vraag.
Animatie met frietmasten in patatgebied
Tennet heeft inmiddels twee animatiewebsites online gezet over deze twee stations. Beiden moeten tussen 2024 en 2026 moeten opgeleverd, dus je kan er veilig een paar jaar bij op tellen. De animaties leverden bij pylon geeks meteen een aanval van de hik op. (‘Krijg nou conductor gallop, stuur die Brabantse animatiemasten even heel rap terug en fix wat bijpassends bij ZL-MEE.’) Maar het grote plaatje is duidelijk. De komende jaren wordt het heet op 110 kV. En hoewel we met de ontheffing op het N-1 criterium voor producenten een poosje tijd kunnen kopen, moet worden voorkomen dat we in 2030 kunnen barbecueën op de distributietrafo’s. De tijd van half werk lijkt voorbij, zelfs in een afgelegen boerengebied.
Afbeeldingen
Header en artikel: animaties van de twee nieuwe stations, rechten (c) Tennet. De toegepaste masten zijn nog wel erg conceptueel.
