Nou já zegWereld

‘Dan trek ik de stekker uit je eiland’

Geopolitiek en elektriciteit kennen we vandaag vooral van brandstofprijzen of van conflicten over het vullen van grote stuwmeren. In Europa wordt juist al decennia gewerkt aan toenemende integratie van het stroomnet, dwars over alle de landsgrenzen heen. Wat er deze week gebeurt tussen Frankrijk en Engeland is een lelijke vlek op dit fraaie blazoen.

Voldoende elektriciteit, op te vatten als genoeg capaciteit, voldoende kwaliteit én voldoende leveringszekerheid, kan nauwelijks worden overschat in belang in de huidige samenleving. Grote stroomstoringen tonen aan hoe kwetsbaar we zijn wanneer de elektriciteit enige tijd uitvalt. Netbeheerders, overheden en bedrijven is er alles aan gelegen om ervoor te zorgen dat de elektriciteit het zo vaak mogelijk doet, want een serieuze uitval van elektriciteit is duur, het veroorzaakt chaos en het kan zelfs levens kosten. Verder kan het ook de economische aantrekkingskracht van een gebied beïnvloeden. Dreigen met het afschakelen van elektriciteit is daardoor een zwaarder middel dan het lijkt. En toch doet Frankrijk dat nu met een groep Britse eilandjes.

Vissen naar problemen

Wat is er aan de hand? Frankrijk en Groot Brittannië zijn in een conflict beland over visserijquota in het Kanaal, een indirect gevolg van de Brexit. De Britten bezitten drie eilanden in het Kanaal die eigenlijk geografisch bij Frankrijk zouden moeten horen. Doordat de Kanaaleilanden Guernsey en Jersey Brits zijn bevindt zich om die eilanden heen een Britse visserijzone waarin ook Franse vissers waren toegelaten.

Door de Brexit zijn de regels veranderd en zijn er nieuwe beperkingen ontstaan voor Franse vissersschepen. Die zijn bang failliet te gaan omdat ze niet kunnen voldoen aan de eenzijdig gewijzigde regels. Protesterende Franse visserschepen blokkeerden een tijdje de haven van Jersey, waarna de Britse overheid pardoes een aantal marineschepen op de eilanden afstuurde. Na wat schermutselingen tussen Britse en Franse schepen werd Frankrijk zo boos dat ze dreigden de eilanden af te snijden van hun stroomtoevoer.

Eilanden aan een ander land vast

Kan dat zomaar? Technisch: ja, en nog gemakkelijk ook. Jersey is Brits, maar heeft in zeer grote mate autonomie (het mag zijn eigen regels maken zonder dat het moederland nerveus wordt) en het eiland betrekt zijn elektriciteit via een kabel van het Franse vasteland. Het komt wel vaker voor dat eilanden in bezit van het ene land om pragmatische redenen elektrisch aan een ander land vast zitten. Andere voorbeelden van niet-zelfstandige eilanden die in Europa aan een ander land hangen zijn Åland, Bornholm en Corsica. Op onze netkaart hebben we dit stukje Europa (nog) niet dekkend in kaart gebracht, maar 4C Offshore heeft de kabels wel op de kaart staan. Drie kabels (samen 280 MW) verbinden Jersey met het Franse 90 kV-net op de stations Haye du Puts en Periers. Als het Frankrijk menens is, zijn Jersey en erachter Guernsey met één druk op de knop spanningsloos omdat op de eilanden onvoldoende productie aanwezig is om (tja) eilandbedrijf te draaien.

In de laatste elf jaar is dreigen met elektriciteit slechts twee keer eerder gebruikt op het Europese geopolitieke toneel: in 2012 in de Kredietcrisis (toen Italië dreigde de HVDC-kabel naar het technisch failliete Griekenland los te nemen) en in 2017, toen tussen Servië en Kosovo een handelsconflict was ontstaan. Een eiland dat geen keus heeft voor straf los halen is een paardenmiddel waarvan geen recente voorbeelden voorhanden zijn. We hopen dat dit buitenproportionele en niet chique dreigement snel weer van tafel gaat.


Afbeeldingen
Header: aansluiting van de Kanaaleilanden op 4C Offshore. Artikel: Franse 90 kV-enkelcircuitlijn, vergelijkbaar met de verbinding op land waarmee de Kanaaleilanden aan het Franse net vastzitten. Onder: op onze eigen netkaart hebben we juist het land wel dekkend en te zien is op wat voor een rare plek de Kanaaleilanden eigenlijk liggen voor Brits bezit.