150 kVLianderTechniek

Simsalabim hopsakee: 150 kV

Aanleg van verbindingen met een spanning tot en met 150 kV gebeurt tegenwoordig ondergronds. Graven is lastig, want het vereist een werkstrook, zorgvuldig spitten langs bestaande infra en het geeft overlast door opengebroken straten. Boren neemt daardoor een grote vlucht. En inmiddels is dat echt geen half werk meer.

Welkom op IJland, een nieuw opgespoten schiereiland oostelijk van Amsterdam in het IJ. Een leuke naam, maar hoe moeten we nu ooit nog aan kinderen leren met welke ij/ei je ijland/eiland schrijft?

IJland aansluiten op het net

Dat terzijde, op de zandplaat wordt een nieuwe woonwijk gebouwd met de naam IJburg. Die heeft stroom nodig, of eigenlijk moeten we zeggen, die heeft capaciteit nodig, want er kan immers ook worden teruggeleverd. Transportcapaciteit voor een hele woonwijk is al snel een klus voor 20 kV. Netbeheerder Liander werd een beetje nerveus en in combinatie met een groter ontwikkelingsplan is er besloten meteen grondig te werk te gaan: er is een aansluiting rechtstreeks op het 150 kV-net gemaakt zodat er een robuuste 150/20 kV transformatiestap is aangelegd op IJland zelf.

Aanleg van zo’n 150 kV kabel lijkt op de kaart eenvoudig. Op amper twee kilometer afstand ligt trafostation Diemen 150 kV, dus wat een gemak, hoe dichtbij kan het? Twee of drie circuits richting een nieuw trafostation IJburg zou met een luchtlijn slechts een stuk of zes masten vereisen. Omdat 150 kV bij voorkeur niet meer bovengronds wordt neergezet (behalve in combinatielijnen) moet er een grondkabel worden gelegd. En dat is hier ingewikkelder dan bovengronds. Op het korte tracé moeten een kanaal, een weg, een zowat heilig natuurgebied (waar je weinig van hebt ben je immers zuunig op) en een paar honderd meter van het Markermeer worden gekruist. Maatwerk dus. Zeker als alles met klassieke open ontgraving zou worden aangelegd.

Nu is in de afgelopen jaren op meerdere manieren geëxperimenteerd met boren en grondverdringen om kabels aan te leggen. Een zware kabelploeg is toegepast in het Groene Hart, maar dat kan alleen als je op het tracé geen andere bestaande infra doorsnijdt. Dat is in Nederland vrijwel onmogelijk en bovendien vereist een kabelploeg zwaar materieel ter plekke zodat de enige winst de aanlegsnelheid is. Van deze aanlegmethode hebben we sinds de proef in het Groene Hart verontrustend weinig meer vernomen.

Onder de problemen door boren

Succesvoller is HDD, Horizontal Directional Drilling, of in het Nederlands, een gestuurde boring. Deze techniek is van oorsprong afkomstig uit de olie-industrie, maar het bleek ook een waardevolle techniek te zijn in civiele infra.

Met een gestuurde horizontale boring kan over vele honderden meters lengte met grote precisie een ondergronds bochtig tracé worden gemaakt waarin een mantelbuis de grond in wordt getrokken. Daar binnenin kan dan een kabel of leiding worden getrokken. Zo kan een kanaal, een bos of zelfs een hele zeearm worden gekruist zonder dat er aan het aardoppervlak iets van te zien is. Deze boortechniek heeft in de afgelopen tien jaar een snelle opmars gemaakt.

Tegenwoordig worden hoogspanningskabels zelfs in hoofdzaak geboord. Er wordt alleen nog gegraven op plekken waar het weinig uitmaakt dát er wordt gegraven. Wat nog niet eerder was gedaan was een kabel in zijn geheel boren in één 1400 meter lange boring, oftewel de volle lengte van de verbinding. IJburg had die primeur. Vanaf trafostation Diemen werd naar IJburg geboord en vanaf IJburg ook richting Diemen. In het midden kwamen beide boringen elkaar tegen, ‘meet-in-the-middle’, op ruim dertig meter diepte. Drie keer is er op die manier geboord, waarbij de mantelbuizen in twee boringen van kabels uit één stuk (1900 meter) zijn voorzien. De derde mantelbuis is voor dit moment leeg gebleven en dient als reserve voor toekomstige verzwaring.

Normaal is er altijd wat stekeligheid tussen pylon geeks die van bovengrondse lijnen houden en het fenomeen grondkabel. Maar als er dan toch gekabeld wordt, dan is gestuurd boren een bijzonder mooie manier om bijna magisch hindernissen te kruisen en een hele verbinding aan te leggen. We gaan het nodig hebben in deze tijden vol haastige verzwaringen.


Afbeeldingen
Header: een HDD-boormachine waarmee een paar honderd meter lange boringen gemaakt worden voor mantelbuizen waar ook hoogspanning in kan. Artikel: tracé van Diemen – IJburg 150 kV op de netkaart. Onder, intredepunt van een kleine HDD-boring, de mantelbuis op de voorgrond wordt de grond in getrokken wanneer de boor na de boring teruggehaald wordt. Dit was maar een boring van dertig meter, maar de techniek wijkt nauwelijks af van een boring van een kilometer.