150 kVEh.. okee?

Netaansluiting Facebook Zeewolde heeft een vissig luchtje

Datacenters. Ze hebben een groot stroomverbruik, zeker zogeheten hyperscale exemplaren van tientallen hectares. 100 MW is geen uitzondering meer en zo’n jongen aansluiten op het stroomnet is niet eenvoudig. Hoewel een zeker Amerikaans bedrijf met een F daar anders over dacht, zo blijkt uit pikante documenten. Is met genoeg geld zelfs ons hoogspanningsnet te koop?

Datacenters hebben we allemaal nodig, anders kon je deze website ook niet bezoeken. Nederland is populair als vestigingsland door goede IT- en stroominfra. Er valt wel een boom op te zetten over hoe er moet worden voorkomen dat het landschap in een soort tetris verandert en wat we vinden van het kolossale stroomverbruik ervan zodat datacenters de nieuwe groene procenten wind en zon direct opsoupperen. Aan die discussie wagen wij ons hier niet, maar harde MVA’s omtrent de technische aansluiting zijn wel onze scope. Hoe sluit je een datacenter aan op een hoogspanningsnet dat op steeds meer plekken geplaagd wordt door transportschaarste?

Altijd honger, dag en nacht

Dus, hoe pak je zoiets aan? Kwestie van goed nadenken over de locatie, en dan een doelgerichte klantaansluiting realiseren in goed overleg met de overheid en de netbeheerder? Ja, zo dachten wij ook dat het gedaan werd. Maar recente onthullingen schetsen voor het nieuwste beraamde datacenter van Facebook (pardon, Meta) vlakbij Zeewolde een ander beeld. Er hangt sinds vorige week een vissig luchtje in de polder.

Al een paar jaar gingen er roddels rond over een nieuw datacenter vlakbij Zeewolde. Een aansluiting op het plaatselijke 150 kV-net leek wel te doen op het bestaande 150 kV trafostation van Zeewolde. Klantveld erbij, grondkabel eraan en in overleg kijken hoeveel capaciteit er kan worden geleverd aan een altijd hongerige verbruiker. In tegenstelling tot smelterijen of krakers hebben datacenters dag en nacht honger, geen moment uitgezonderd. Dat stelt extra eisen aan de te leveren capaciteit en de wil tot een redundante aansluiting. Twee klantvelden met kabels dus. Het plan pruttelde enige tijd op de achtergrond, maar in de afgelopen weken kreeg het een slinger via een document van Gemeente Zeewolde, gevolgd door een ruim 2700 pagina’s dik compilatiedocument. Wie dat document doorvlooide (onderschat nooit een groep bloedfanatieke pylon geeks!) zag dat dat het inderdaad om Mark Zuckerbergs geesteskindje gaat die een aansluiting wil van maar liefst 120 MW, later op te schalen naar 200 MW.

Move fast and break things

Tot zover niks aan de hand, totdat we bij pagina 2672 komen waar de zienswijze van Tennet op dit plan stond vermeld. Tussen alle regels door kan je lezen dat men op de Berg zegt van ‘hee ho wacht eens’, ‘daar weten wij niks van’ en ‘hoezo denk je dat dit zomaar kan’.

Er is klaarblijkelijk niet gereageerd op locatiekeuzesuggesties en de klant gaat ervan uit dat de gevraagde forse aansluitcapaciteit slechts een kwestie van een handtekeningetje is. Wie op de netkaart loert ziet dat de verbinding waar Facebook, onder schuilnaam ‘Tulip’, zijn oog op heeft laten vallen 416 MVA capaciteit per circuit heeft, maar ook dat die verbinding strategisch van groot belang is voor invoeding van Almere en de regio Amersfoort. Het is niet gezegd dat er nog transportruimte is voor een nieuwe klant die net zoveel capaciteit wil als heel Almere. Het leek erop dat Faceb.. eh, Tulip, een soort can-do mentaliteit hanteerde en ervan uitging dat eventuele transportproblemen wel eventjes on the fly zouden worden gefixt.

Deed dit al wat wenkbrauwen optrekken, gisteren werd het allemaal nog brisanter. Omroep Flevoland had via NRC lucht gekregen van een WOB-verzoek dat door De Telegraaf was ingediend. De Wet Openbaarheid Bestuur is een ingebakken deurtje in de Nederlandse overheid waardoor ingezetenen, zowel burgers als instanties, transparantie kunnen eisen van overheidsorganen die een publieke taak uitvoeren. Het leverde een bundeltje van 59 pagina’s interne communicaties en memo’s op (bij de Rijksoverheid in te zien als PDF). Gevoelige informatie is zwartgelakt, maar genoeg andere zaken zijn leesbaar gebleven. De documenten schetsen op pagina twee en drie dat Tulip al vanaf 2016 van plan was om een datacenter op die plek te bouwen, en ook precies op die plek. De normale manier van aansluiten, met een steeklijn op een bestaand station, vinden ze niet voldoende. Tulip wil een volledig nieuw, volwaardig klant-trafostation, midden in het Tennet-net, en niets minder dan dat. En als ze dat niet krijgen? Dan gaat Tulip voor straf naar een ander land.

Angelsaksisch geld vs. Rijnlandse regulering

Om hun eis sympathieker te laten lijken willen ze het nieuwe station zelf bouwen, zelf betalen en daarna voor niets overdragen aan Tennet om zo aan een paar andere wetten te blijven voldoen. Op het eerste gezicht klinkt een gratis nieuw station voor leuk, maar in feite worden het Ministerie van EZ en Tennet door Facebook onder druk gezet om de wettelijke principes te overtreden. Als geld betekent dat je zomaar invloed of voorrang op capaciteit kan kopen, dan druist dat in tegen het congestieprincipe, tegen netneutraliteit en ook tegen een hele trits rechtsbeginsels. Het zou tevens een precedentwerking kunnen scheppen: als iedere partij met genoeg geld zomaar een station kan stichten en zo kan ‘inbreken’ op het hoogspanningsnet in ruil voor een voorkeursbehandeling, of vrijstelling van congestiemanagement (zoals in Zeewolde zeker optreedt bij dat vermogen), dan is het hek van de dam en zijn de particulieren op het net kind van de rekening.

Deze methode past bij de beproefde handelswijze van techreuzen uit Silicon Valley. Dreigen met een onaangenaam gevolg is deels een lefstrategie. Het is een vorm van kijken hoe ver ze kunnen gaan. Maar waar het grote geld of de grote namen om de hoek komen kijken is wel degelijk waakzaamheid nodig om ons zorgvuldig opgebouwde rechtsbeginsel, onze wettelijke kaders, onze leveringszekerheid en wederzijds vertrouwen in een fair speelveld te waarborgen.


Afbeeldingen
Header en artikel: schetsen uit het documentenpakket waar de aansluiting op staat getekend. In de header een vogelvluchtimpressie van een dubbele inlussing, in het artikel een gemeenteschets (Zeewolde) van hoe Facebook de aansluiting wil (links) en hoe Tennet dit normaal gesproken doet (rechts). Onder: schermafbeelding van een paar onfrisse bevindingen en passages uit de WOB-documenten die vrij zijn gekomen.