HVDC-interconnecties zijn in het gekoppelde hoogspanningsnet van Europa gemeengoed. Nergens anders op de wereld zie je zoveel van zulke interconnectoren. De namen van High Voltage Direct Current verbindingen zijn veelzeggend over hun motivatie en zelfs over Europese natiepolitiek.
Europa is een bergachtig schiereiland met nogal wat zeeën, zeestraten, baaien en forse eilanden: het perfecte speelveld voor HVDC-zeekabels. Wie op de netkaart kijkt ziet dat veel gelijkstroomverbindingen interconnectors zijn tussen twee landen. Naast de technische motivaties zoals handel, betere benutting van hernieuwbare opwek en backupmogelijkheden zijn het ook prestigeprojecten.
HVDC staat voor High Voltage Direct Current, ofwel hoogspanningsgelijkstroom. Het had evengoed kunnen staan voor Heel Veel Dure Componenten. Gelijkstroomverbindingen zijn projecten van vele honderden miljoenen euro’s die ook een symbolische waarde hebben. Letterlijk en figuurlijk verbinden interconnectors twee landen, twee machtsblokken of zelfs twee culturen.
Met die gedachte in het achterhoofd veranderen de namen van HVDC-interconnectors stiekem in aanwijzingen over de achterliggende motivatie en zelfs over hoe de landen naar elkaar kijken. Soms trots, soms zakelijk, soms jaloers. We gaan een rondje Europa doen en ontrafelen wat de namen vertellen over het project en de landen zelf.
De kabels met zakelijke saaie namen
Een aantal interconnectors draagt koeltjes de naam van de watervlakte die ze kruisen. Cross-Skagerak en Cross-Channel zijn duidelijke gevallen. Een variant erop is de naam van het overkoepelende gebied, zoals de Storebælt Link en de Baltic Cable, die de geografisch vaag begrensde naam van heel noordoost Europa voert. De Sydvästlänk verbindt in Zweden op land twee delen van hetzelfde land, inderdaad in het zuidwesten. Of de Celtic Interconnector die over een aantal jaar Ierland en Frankrijk moet gaan verbinden, die het gezamenlijk zeegebied doorkruist. Gebruikelijk is ook een tamme saaie afkorting van de landen of cultuurblokken op de uiteinden. Dat gebruik zien we bij twee van de drie kabels die in Nederland aan land komen. BritNed en NorNed zijn niet bepaald creatief, maar wel duidelijk en ongevoelig voor waardeoordelen. Er zijn veel meer kabels met een dergelijke naam. Fenno-skan, Konti-skan, France-Angleterre (het enige geflopte Europese HVDC-project), SvePol, Fenno-Skan, SACOI (Sardinia Corse Italy) en de net opgeleverde MonIta tussen Montenegro en Italië. Dit soort namen verbergen niks en geven aan dat er sprake lijkt te zijn geweest van een gelijke onderhandelingsvoet.
Een variant op de neutrale aanpak is het gebruik van acroniemen. Inelfe (Frankrijk – Spanje) kan je uitspreken als een doodgewoon woord, maar het is een acroniem van Interconexión Eléctrica Francia-España. Soms is er dieper nagedacht. ALEGrO (België – Duitsland, eind dit jaar gereed) is een acroniem van Aachen Liège Grid Overlay. Maar wie een beetje bekend is met muziek zal direct zien dat het woord sterk lijkt op het identiek uitgesproken allegro, een van oorsprong Italiaanse term voor een vrolijk of opgewekt muziekstuk. Ook COBRA is een acroniemnaam, daar komen we later nog op terug.
Namen met een voorkeur
Niet altijd is er sprake van een gelijke voet. Soms blijkt een onevenwicht. NORD.Link (die hoofdletters en dat puntje horen daar echt, want dat is hip en cool en modern en zo) wordt aangelegd tussen Noorwegen en Duitsland.
De naam verraadt welk van de twee landen waarschijnlijk de meeste behoefte had aan de verbinding. Duitsland vindt Noorwegen met zijn hydropower interessanter dan andersom en trekt zich graag op aan het woord Nord. In dezelfde categorie valt de Viking Link (Denemarken – Engeland, in aanleg). De kabel loopt helemaal niet eens over het Viking district in de Noordzee, dus hier moet sprake zijn van Britten die graag dwepen met het stoere imago van vikingen en hun duizend jaar oude verwantschap extra willen uitnutten. Estlink I en II en de Gotlandlink geven aan dat een van de beiden uiteinden duidelijk meer belang had bij de kabel dan de andere zijde, die het klaarblijkelijk wel best vond.
Buitenbeentjes
Er zijn ook kabels met een heel lastig te duiden namen. Je moet er wat onderzoek voor doen voordat duidelijk wordt waar deze namen vandaan komen. Kontek (Duitsland – Denemarken) heet voluit Kontinent – Elkraft, een samenstelsel van het Duitse woord kontinent en de naam van voormalig Deens netbeheerder Elkraft, die later opging in Energinet. Een beetje onlogische combinatie die de indruk wekt van een werknaam die vastgeroest raakte. In aanleg is IFA2, een extra kabel tussen Frankrijk en Engeland. De naam daarvan is een rechtstreekse verwijzing naar de eerste kabel tussen beide landen, de eerder genoemde en geflopte France-Angleterre. IFA2 staat letterlijk voor Interconnection France-Angleterre Two. Gelukkig maar dat die Franse en Britse ingenieurs er geen idee van hebben wat FA2 in het Nederlands betekent, want dan zou het allemaal één grote grap worden…
Een andere vreemde eend in de bijt is NEMO, tussen België en Engeland. Nemo is weliswaar de naam van een personage uit Jules Verne’s Twintigduizend mijlen onder zee, maar het woord zelf komt uit het Latijn en betekent letterlijk niemand. Bij HoogspanningsNet hebben we ooit een roddel opgevangen dat het woord uit de pen komt van een hoge pief bij Elia die in het begin van de planfase invloed heeft gehad op in ieder geval de werknaam van het project, maar zeker weten doen we dit niet.
Verstopte neus
Tenslotte heb je nog de financiën. COBRA (Nederland – Denemarken, overigens tijdelijk defect sinds eind september) is een acroniem van COpenhagen BRussels Amsterdam. Een opmerkelijke naam voor een kabel tussen Endrup en de Eemshaven en die niets te maken heeft met Amsterdam, Kopenhagen noch Brussel. Het is speculatief, maar bij HoogspanningsNet vermoeden we dat er sprake is van een gehandhaafde werknaam om het project interessanter te laten klinken voor te overtuigen partijen. Omdat DenNed onhandig veel lijkt op Tennet (zeker met een verstopte neus) zal er gekunsteld gezocht zijn naar iets anders pakkends. Toen bleek dat ‘cobra’ wel goed uitspreekt in zowel Engels, Deens als Nederlands heeft men die werknaam waarschijnlijk maar zo gelaten.
Afbeeldingen
Header: bordje voor de aanleg van de COBRA-cable in de Eemshaven, waarbij de manier waarop de naam is geschreven ook meteen het logo vormt. Artikel: de converterhal van NorNed is van een redelijke architectuur voorzien om toch maar wat ego uit te stralen. (De andere, in Noorwegen, is een stuk saaier.) Onder: slechts een deel van de kabels die er werkelijk liggen staan op deze kaart, want er zijn ook nog aansluitingen voor een paar boorplatformen op 150 kV en die staan er niet op.
