Mast 40, 110 kV Gasselte – Hunze (NL)
Je hebt verbindingen die hun ontwerpspanning voeren, verbindingen die beneden hun ontwerpspanning worden bedreven, maar wist je dat er heel soms ook verbindingen zijn die boven hun ontwerpspanning opereren?
Iedere verbinding heeft een ontwerpspanning. Meestal is die gelijk aan zijn bedrijfsspanning. Soms tref je een verbinding of circuit aan die om verschillende redenen tijdelijk of permanent wordt benut op een spanning beneden zijn ontwerpniveau. 220 kV-lijnen die op 110 kV bedreven worden tref je nu en dan in Europa, en in Limburg staat een 380 kV-lijn die op 150 kV wordt bedreven. Maar kan een verbinding ook bóven zijn ontwerpspanning bedreven worden? Verrassend antwoord: ja! Of nou ja, ietsje dan, want je kan het niet te bont maken.
Op deze foto gemaakt door Tom Börger zien we een van de oudste verbindingen in Nederland. Hij was in de jaren 30 ontworpen voor 100 kV, maar hij wordt al vele decennia bedreven op 110 kV terwijl er niets aan is verbouwd. Is dat een kwestie van marges benutten, zoals de afstand tussen de draden die toereikend ruim gedimensioneerd was om ook met 10 kV meer weg te komen? Of dat de isolators genoeg overdimensie hadden om ook 110 kV in bedwang te houden? Uiteraard, dat was in de decennia na de bouw van deze lijn de maatgevende factor. Overigens zijn die isolators wel een keer vervangen, want glaskappen had men in 1933 nog niet.
Maar ook vandaag de dag is het mogelijk om zulke lijnen ietsje te overbelasten zonder zelfs maar één norm te overtreden. De spanningen zoals die op de mastborden staan (eigenlijk de effectieve wisselstroomwaarde per fase) zijn in werkelijkheid waardes die binnen vaste intervallen vallen waarop het materiaal is ontworpen. Deze zijn in Europa vastgelegd in de NEN-IEC 60038. Zo is in die norm bepaald dat materiaal gebruikt voor 110 kV, in feite in een interval past dat zich strekt van 72,6 tot 123 kV. Het betekent dat een Franse 90 kV-lijn en een Duitse 110 kV-lijn dezelfde isolatorlengte gebruiken als ze tegenwoordig gebouwd worden. Ook andere spanningen bevinden zich in intervallen. Bekijk de legenda van onze netkaart maar eens.
