380 kVTenneT

Hier tussendoor? Mâh, lukt toch wel?

De energietransitie vraagt om een handvol nieuwe 380 kV-projecten in Nederland. Die kunnen slechts beperkt ondergronds worden aangelegd zodat we nieuwe luchtlijnen zullen zien. Eentje die de aandacht gaat trekken is een tweede verbinding tussen Krimpen en Geertruidenberg. Hoe krijg je een 380 kV luchtlijn nog ingepast in zo’n vol landschap?

Tussen Krimpen en Geertruidenberg staat een van de belangrijkste koppelverbindingen van het land. De relatief korte verbinding van slechts 34 kilometer droeg sinds zijn oplevering twee 380 kV-circuits van 1645 MVA (2,5 kA).

Pylon geeks kennen de verbinding vooral van het spectaculaire tracé met drie torenhoge waterkruisingen, waarin de hoogste masten van het land staan (waterkruising Lekkerkerk I, 163 meter), verderop een dubbele waterkruising bij Sliedrecht met vier verhoogde masten en ook de binnenkomst vanuit de Biesbosch op Geertruidenberg bevat een hoge waterkruising. Omdat 1645 MVA aan de krappe kant raakt wordt de verbinding momenteel voorzien van nieuwe draden waarmee op termijn 2635 MVA (4 kA) kan worden verzet. Een gigawatt extra capaciteit en een boeiende operatie waarbij de lijnwerkers die de draden vervangen echte lefgozers moeten zijn, daar in de wind bovenin de torenhoge waterkruisingen.

4 kA is niet genoeg, er moet er nog eentje bij

Ondanks de opwaardering wordt verwacht dat in 2030 die extra transportruimte al opgesouppeerd is. Het is niet mogelijk om de bestaande verbinding van nog zwaardere draden te voorzien dan nu al gebeurt. Tevens is het strategisch ongewenst en technisch lastig om 380 kV met meer dan 4 kA te bedrijven. Ook een theoretische krachtproef met een hogere netspanning is niet gewenst om dezelfde strategische redenen. Tennet ziet de enige realistische oplossing in het bijplaatsen van een extra verbinding. Omdat 380 kV slechts beperkt ondergronds kan worden aangelegd is er daadwerkelijk een bovengronds tracé nodig. Wie op de kaart kijkt beleeft dan een oef-momentje: een corridor voor een nieuwe 380 kV-lijn vinden in dat gebied, dat wordt nog wat.

De eerste vraag is of het gewenst is om station Crayestein op te nemen in de nieuw aan te leggen verbinding. Dat kan voordelen hebben voor onderhoud en ook voor de loadflow in het omliggende net, maar het vereist inpassing en stationsuitbreiding op Crayestein met vier extra velden.

Een ander ding is de mastkeuze. Het era van wintracks lijkt piepend en krakend tot een einde te komen en we overdrijven niet als we dat de plottwist van het decennium noemen in hoogspanningsland. Na tien jaar wintrackhegemonie kwam Tennet begin 2020 met de aankondiging dat er weer vakwerkmasten gebouwd zullen worden voor nieuwe verbindingen.

De reden bestaat uit een mix van praktische issues, kosten, technische eigenschappen en (ligt gevoelig) de in de praktijk tegenvallende landschappelijke inpasbaarheid van de witte palen. Al wordt dan wel vergeten dat wintracks niet alleen zijn ontwikkeld vanwege esthetiek. Ze zijn er ook vanwege het smalle magneetveld zodat een volledige dubbelcircuit 380 kV-verbinding slechts een heel smalle corridor nodig heeft.

De moldau er tussendoor persen

Wanneer wordt teruggegrepen op een vakwerkmast valt de oude vertrouwde donaumast af vanwege de brede corridor. Dat probleem zag men ook aankomen bij de eerste nieuwe verbinding die weer met vakwerkmasten gebouwd zal worden, Zuidwest 380 Oost tussen Rilland en een nieuw station bij Tilbrug. Daarom werd een nieuwe vakwerkmast ontwikkeld met de naam moldau, zie onze informatiepagina over deze mast. Door de mast een tonconfiguratie te laten voeren is de benodigde corridor smaller dan met een donaumast terwijl er ook is gestreefd naar een uiterlijk dat niet al teveel afwijkt van de bekende donaumasten. Voor Zeeland komt deze draai te laat maar voor Brabant gaat het lukken en wellicht ook voor het Drechtstedengebied.

Het gebied is een soort apenkooi is van rivieren, bewoning, werelderfgoed (Kinderdijk), industrie en ook beschermde natuur. Het is niet eenvoudig daar een corridor te vinden, ook niet met moldaumasten. En dat is de vraag waar Tennet nu in zit. Waarschijnlijk wordt er niet aan ontkomen om bepaalde tracédelen toch ondergronds aan te leggen. Of het strategisch en praktisch mogelijk is om de gehele verbinding ondergronds aan te leggen is nog niet bekend, maar met de bestaande beschrijving en limitaties waaraan men nestrategisch vasthoudt lijkt het niet waarschijnlijk. In 2024 wil Tennet een corridor met een ontwerptracé kunnen presenteren. We gaan een interessante zoektocht zien naar iets wat in het hele land en zelfs op onze netkaart schaars is: ruimte…


Afbeeldingen
Header: de doortocht door Sliedrecht van de huidige 380 kV-lijn is al vrij spannend, je krijgt er hier niet nog een pal naast, en zeker niet met het omvalcriterium. Foto door Michel van Giersbergen. Artikel: de huidige kruising bij Sliedrecht met hele hoge masten, foto van voordat de nieuwe draden werden aangebracht, foto door Tom Börger. Onder, station Crayestein op een luchfoto door PJK.