Wie nu in Groot Transformatorië op het strand ligt te bakken: da’s nou jammer, je hebt het warmste weer uit de geschiedenis van Nederland en België gemist. Terwijl iedereen collectief een beetje hittebevangen leek, bleef de stroom het bijna overal gewoon doen. Hoe houdt het grootschalig net zich in deze hitte?
Wie zich de afgelopen dagen op de zinderende vlaktes van de Lage Landen en buurgebieden waagde, kon zien dat zelfs de bovengrondse hoogspanningslijnen zichtbaar warm waren: als het blad van een plant die te weinig water krijgt hingen de draden van met name oudere kleine 110-en 150 kV-lijnen buitengewoon diep door. Dat heeft gevolgen voor dynamic line rating, het vakgebied dat zich bezighoudt met de invloed van het weer op de temperatuur van de draden.
In de winter koelen draden extra goed en kan je ze soms ‘gratis’ extra belasten. Maar het omgekeerde, transportbeperkingen bij zomerhitte, dat treedt gelukkig nog altijd niet snel op. De draden van de meeste verbindingen mogen tot tachtig of soms negentig graden worden zodat er zelfs in de hoogzomer voldoende capaciteit in de lijnen overblijft. Grondkabels hebben vanzelfsprekend geen enkele last van heet weer en dat lijkt een voordeel, maar wanneer we terug buigen naar de winter verandert het in een nadeel: kabels koelen ook niet in de wind, zodat dynamic rating niet mogelijk is. Bij een grondkabel is de max het hele jaar door gelijk.
Koelregime in hete lucht
Transformators vernemen in de praktijk meer van hitte dan de verbindingen. De trafo’s in huisjes voor middenspanning zijn doorgaans luchtgekoeld volgens natuurlijke convectie: ONAN. De warmte wordt door geleiding en stroming aan het interieur van het huisje afgegeven en verlaat het gebouwtje door roosters en sleuven. Maar als de buitentemperatuur reeds veertig graden is kan het een sauna worden in het betonnen bunkertje. Het zal niemand verbazen dat het aantal storingen van zulke netstations de laatste dagen boven normaal lag. Grotere trafo’s zoals de HS/MS-trafo’s en koppeltrafo’s hebben geforceerde lucht- en oliekoeling waardoor de machine actieve temperatuurregeling heeft.
Natuurlijk moeten de ventilators en oliepompen harder werken en is het moeilijker om een flink belaste trafo nog koel te houden. Omdat het nu vakantie is (bedrijven dicht), omdat zonnepanelen enigszins vermogen in het lagere net invoeden en ook omdat Nederland en België nog altijd geen echte airco-landen zijn is de maximale netbelasting zelfs op dit soort dagen nog lager dan tijdens een koude winterdag. In Frankrijk is dat anders, daar hangt het erom. Frankrijk heeft momenteel enkele problemen met het verkrijgen van voldoende koelwater voor de kerncentrales waardoor een handvol reactoren al stil moest worden gelegd. Of er ook in onze landen ooit een tijd zal ontstaan waarin het stroomverbruik in de zomer dat van de winter gaat overtreffen is de vraag: warmtepompen zullen vooral in de winter veel vermogen gaan afnemen en de stijging van het verbruik in de winter kan daardoor wel eens nog sneller oplopen dan de stijging in de zomer. Het lijkt erop dat we voorlopig nog steeds gewoon van kou meer te vrezen hebben dan van hitte. Al zal een monteur die een gloeiendheet trafogebouwtje in moet daar ongetwijfeld anders over denken. ◼
Artikel: archiefbeeld, waarschuwingsbord voor diep doorhangende draden bij een oude 110 kV-lijn. Beeld: Tom Börger.
