Altijd is er wel ergens een hittegolf bezig, maar zuidoostelijk Azië krijgt het al maanden voor de kiezen en sinds afgelopen week is India aan de beurt. Het land met 1,4 miljard inwoners zucht onder een ongekende hittegolf. Airco’s kunnen het draaglijker maken, maar die vragen veel stroom. Houdt het stroomnet dat, en hoe?
Wie deze dagen op de weerkaart kijkt ziet dat het westen van India ligt te bakken onder een standvastig hogedrukgebied dat voorlopig niet wijken wil. Met de zon recht boven je hoofd en overal asfalt (er wonen 1,4 miljard mensen in India) is het met name in de grote steden niet uit te houden. New Dehli leek met 53 graden eventjes het temperatuurrecord te hebben verbroken, maar dat berustte op een meetfout. Het bleek ‘slechts’ 49 graden te zijn. Tja, en niet altijd is dat droge hitte. Op het moment van dit schrijven (nacht in India) staat bij Brahmapur een honderden kilometers groot onweerscluster een feestje te bouwen bij een nachttemperatuur en een dauwpunt van beide 34 graden.
Meeste stroom in de zomer of in de winter
In landen met koude klimaten wordt in de winter de meeste stroom gebruikt. Niet voor verlichting maar voor verwarming. Zo zijn we in Nederland en België gewend dat de grootste piekvragen op koude winteravonden optreden, als we stoken en koken. Het vraagt om veel transport vanaf thermische centrales naar de eindgebruikers. In hete klimaten is dat andersom, daar wordt sinds de opkomst van betaalbare airconditioning de meeste stroom midden overdag gebruikt op de heetste dagen.
De opkomst van zonnepanelen heeft ervoor gezorgd dat de productie van stroom tijdens zonnige hete dagen niet meer alleen door centrales hoeft te gebeuren, zodat het probleem opschuift van productie naar transport omdat de meeste panelen niet rechtstreeks op het dak van de verbruikers liggen, maar in grote zonneparken.
Een hoogspanningsnet werkt het lekkerste in koud weer. Okee, niet elk type koud weer (hoogspanningslijnen en ijzel zijn gezworen vijanden) en grondkabels merken geen seizoensgang, maar koude lucht is bevorderlijk voor de transportcapaciteit van luchtlijnen en het koelvermogen van transformators. Op een winterdag met een stevige oostenwind kan een koppeltrafo zijn warmte makkelijker kwijt dan op een hete windstille zomerdag. In India zit het stroomnet een beetje gammeler in elkaar dan in West Europa. Geforceerde koeling is duur en het voegt kwetsbaarheden toe.
Hete trafo’s
Er wordt vaak gekozen voor natuurlijke koeling door de trafo in buitenopstelling op de wind te zetten. Die aanpak werkt vrij goed tot je de grenzen van het systeem verkent met niet eerder vertoonde temperaturen. Wanneer de transformators op hun tenen lopen kan je je minder storingen permitteren omdat bijna geen enkele trafo nog veel ruimte over heeft om er belasting bij te nemen via verschakeling in het net. Op toptemperatuur draaien verkort ook de levensduur van de interne isolatie. De kans op falen is groter. Valt één component uit, dan worden de anderen nog zwaarder belast en voor je het weet ontstaan er cascadestoringen.
India bestaat uit vijf gesynchroniseerde netblokken en de hitte teistert vooral het westelijk en noordelijk netblok. Stort zo’n netblok in, dan kan het eenvoudig een paar dagen duren om de stroom te herstellen. Dat is levensgevaarlijk bij zulke temperaturen. Het is netbheerder PGCI Powergrid en onderliggende regionale netbeheerders er dan ook alles aan gelegen om de vraag te verminderen. Het stil leggen van industrie en operationele maatregelen (het opschorten van gepland onderhoud) is nodig om de kans op problemen te verkleinen. Ondanks dat soort maatregelen mag men verwachten dat in de goed gekoelde controlezalen van PGCI alsnog het zweet in de handjes van de bedrijfsvoering staat nu de piekvraag in het land boven 350 GW uitkomt.
Afbeeldingen
Header: we hebben geen kennis in India, dus we moeten het met een Amerikaans plaatje doen, waar de hitte in Texas ook ruim veertig graden halen kan. Artikel: een oude schakelinstallatie die in de zon erg heet kan worden, maar het zijn vooral de trafo’s die te warm worden. Onderaan zien we een Nederlandse koppeltrafo met geforceerde koeling en grote koelelementen. In India wordt geforceerde koeling niet altijd toegepast.
