20 kV50 kVLianderNetstrategie

Bye Bye Barneveld 50 kV

Buiten is het maar een grijze bedoening en corona maakt veldwerk lastig. Er wordt intussen natuurlijk wel gewoon verbouwd in het net. En in dat rijtje van wijzigingen zit een opvallend exemplaar: het verdwijnen van Barneveld 50 kV. Hoe zit dat, in tijden waarin elke MVA ongeacht de spanning goud waard is?

Wie op de netkaart op powersafari gaat (kan je nooit genoeg doen) ziet dat de spanning 50 kV in Nederland twee verschillende gezichten kent.

Op de meeste plekken zien we stervormige patronen, soms vermaasd, die aangeven dat 50 kV als distributienet wordt gebruikt. Fraaie voorbeelden zijn Soest, Driebergen en ’s Graveland. Er zijn ook plekken waar 50 kV meedoet met de grote jongens en waar het eerder een transportfunctie heeft. De kop van Noord Holland, de Zeeuwse 50 kV-ring en een lang bovengronds tracé door de Gelderse vallei zijn daar voorbeelden van. Op zulke plekken is 50 kV de ruggengraat van het net. Het is op zulke plekken ingewikkeld om zomaar een station op te doeken, nog los van dat opdoeken sowieso zelden gebeurt. Toch is dit jaar een heus 50 kV-station in een transportnet verdwenen. Barneveld (est.1960) is veranderd in een 20 kV-station.

Liander heeft een kijkje op 50 kV

50 kV door 20 kV vervangen is het mantra van netbeheerder Liander. Ruim tien jaar geleden was Duiven van plan om op de lange termijn 50 kV compleet te willen elimineren. Wie inmiddels de nieuwste investeringsplannen erop naslaat ziet dat de soep niet meer zo heet wordt gegeten. De wereld is veranderd en Liander is erachter gekomen dat de luxe uitgangspositie van 50 kV stapsgewijs vervangen door 20 kV niet meer lukt. Die 20 kV moet er zeker komen, maar op steeds meer plaatsen niet meer ten koste van 50 kV. 20 kV wordt vaker voor erbij in plaats van ter vervanging. 50 kV wordt zo lang als het technisch nog kan behouden (kwestie van einde levensduur componenten) zodat de capaciteit van het totale net groter blijft. Dat 50 kV zijn pensioen moet uitstellen zien we met name in delen van Noord Holland, waar in Zaandam bijvoorbeeld zelfs een splinternieuw 50 kV-station moet worden gesticht.

Toch zijn er ook plekken waar 50 kV alsnog verdwijnt. Medemblik en Angerlo verliezen die spanning in de komende jaren, in Apeldoorn is hij verdwenen in 2019 en op lange termijn (2030) worden mogelijk Bemmel en Culemborg naar 150 kV gebracht. Soms kan je tijdrekken met wat knabbelen aan de N-1 en een provisorium in zijn nachtjapon achter de rhodondendron, maar in Barneveld was er nauwelijks mogelijkheid om aan de bestaande potten en pannen nog wat te verzwaren. Barneveld zat ingelust in een lange 50 kV transportverbinding tussen Ede en Harderwijk, waar ook Nijkerk in hangt. De 50 kV-luchtlijnen hebben transportvermogens van 30 tot 40 MVA en die zaten aan hun taks: verzwaren is niet realistisch, maar beide stadjes bleven groeien in hun transportbehoefte. Dus: okee Barneveld en Nijkerk, wie moet er het 50 kV-net verlaten? Dan maar strootje trekken?

Voor zover bij ons bekend trekt men geen strootjes in het Liander HQ, dus er is gekeken welk van de twee stadjes het makkelijkst op vermogen van elders kon worden aangesloten. Voor Nijkerk zou oplossing een grote operatie met een volledig nieuwe 150 kV-aansluiting betekenen. Voor Barneveld was het eenvoudiger, want de bestaande 150 kV-aansluiting van het plaatselijke industrieterrein Harselaar, redelijk in de buurt, bood nog mogelijkheden voor wat verzwaring. Als Barneveld 50/10 kV kon worden aangesloten met een nieuwe 20 kV kabel vanaf het bestaande 150/20 kV-station op het nabijgelegen industrieterrein, dan kon 50 kV vervallen, kon heel Barneveld uit de doorgaande hoogspanningslijn worden losgenomen, en kon Nijkerk weer opgelucht ademhalen.

Een station opwaarderen door het af te waarderen

Op Barneveld is een nieuw setje 20/10 kV trafo’s geplaatst, er is een zware 20 kV kabel aangelegd met meerdere circuits naar Harselaar 150/20 kV, en daarna zijn de 50 kV schakeltuin, de 50/10 kV trafo’s en de aansluiting op de hoogspanningslijn weggehaald. 50 kV Ede – Barneveld – Nijkerk werd nu rechtstreeks Ede – Nijkerk, met een nieuw opstijgpunt die we graag willen nomineren genomineerd voor de ducttape-award als je kijkt hoe die erbij staat. Daarmee is netstrategisch een robuustere situatie bereikt, maar wel ten koste van een 50 kV station. Nijkerk zit nu op Harderwijk met twee circuits en het lijkt erop dat bij normaalbedrijf een netopening in de verbinding met Ede zit, die bij behoefte kan worden gesloten.

Soortgelijke vraagstukken zijn aan de orde van de dag in het hoogspanningsnet (ja 50 kV, je mag meedoen). We zien het ook in de middenspanning en iedere keer is het noodzakelijk een goeie kennis van het net te hebben. De leeftijden en transportvermogens van componenten en verbindingen, de verwachte ontwikkelingen, veranderende omstandigheden en daarmee wijzigende no-regret maatregelen. De investeringsplannen staan er vol mee, ons forum ook, en als je dit soort vraagstukken interessant vindt, er is de komende decennia een grote werkvoorraad.


Afbeeldingen
Header: de ijle aanblik van 50 kV in de Gelderse Vallei is esthetisch fraai, maar de transportcapaciteit is beperkt. Artikel: twee gezichten van 50 kV in de Gelderse Vallei en in de Utrechtse steden. Onder: nieuw opstijgpunt bij Barneveld, plompverloren een stukje gedraaid zodat de bestaande en al half verbouwde inlussingsmast niet hoefde te worden aangepast. Beetje goedkoop, Liander.