150 kVLianderTenneT

Almere-Stad, Almere-Hout, Almere-Vol?

We zijn inmiddels gewend aan termen als congestie, vluchtstrook, spitsmijden en curtailment. In de soap van een vol stroomnet is weer een nieuw niveau bereikt. In Almere komt op bepaalde plekken de mogelijkheid om nieuwe woningen aan te sluiten in gevaar.

Tot nu toe was een vol stroomnet vooral een zaak die als het ware een niveau hoger werd gespeeld dan gewone stervelingen met een huur- of koophuis. Aansluit- en capaciteitsproblemen waren iets voor zonneparken, bedrijven en heel soms eens een voetbalkantine met zonnepanelen. Thuis hadden we er betrekkelijk weinig last van. Natuurlijk, de factuur nam toe door de netverzwaringen en in sommige straten zijn er spanningsproblemen door teveel omvormers op het net. Maar het licht bleef wel gewoon branden. En iedereen die een aansluiting van 3x80A of lichter had (of aanvroeg) kon wel geholpen worden. Tot nu toe dan, in delen van Almere.

Almere hangt zwak in het net

Almere is volgens Omroep Flevoland de eerste plek in het land waar het elektriciteitsnet zo vol zit dat er op bepaalde plekken binnen de stad eigenlijk geen enkele capaciteit meer kan worden uitgegeven, ook niet voor nieuwe woningen of scholen. Operationele maatregelen zoals spitsmijden (afnemers belonen om hun piekvraag te verplaatsen) zijn door Liander onderzocht en bleken niet afdoende te werken. Verzwaring kost tijd waardoor in de tussentijd een beperking moet worden ingesteld die we nog niet eerder op deze manier zagen.

Ook wij kennen niet de precieze details: het maakt nogal wat verschil of de schaarste wordt veroorzaakt door een tekort aan MS-hoofdkabels, door schaars trafovermogen (150/10 kV), door de nettopologie van Almere met zijn enkelvoudige ringvormen, of door een capaciteitstekort op de inkomende hoogspanningslijn vanuit Zeewolde.

Wacht even: hoezo lijn en geen lijnen? Wanneer we op de netkaart of beter nog, op een netschema kijken, dan zien we dat heel Almere met slechts twee 150 kV-circuits in het hoogspanningsnet achter Zeewolde hangt. De kabel vanuit ’s Graveland wordt bij normaalbedrijf niet gebruikt vanwege problemen met doortransport vanuit deelnet Noord Holland. Bij onderhoud of andere nood kan deze worden gebruikt, en alleen met de nodige zorgvuldigheid, maar normaal gesproken hangt de hele stad dus op een redundante steeklijn met N-1 veilig een capaciteit van 162 MVA. Hoewel er in Almere nog een kleine gascentrale staat die wat eigen productie levert in dit netdeel, is Almere voor een aanzienlijk deel van zijn vermogen afhankelijk van import.

De 380 heeft geen station

De 380 kV hoogspanningslijn die bovengronds door Almere loopt kan vijftien keer zoveel vermogen vervoeren. Maar die heeft er geen station. Dat is ook logisch, de 380 kV-lijn is ouder dan heel Almere, dat er later omheen is gegroeid. Tennet heeft wel plannen om een station in te knippen met een 380/150 kV transformatorstap en dat zal op lange termijn de problemen oplossen voor in elk geval het hoogspanningsdeel. In het nieuwste conceptinvesteringsplan vermeldt Tennet dat een dergelijk station pas rond 2030 kan zijn gerealiseerd. (Zoek in het IP-concept op ALR150, ALR380 en knelpunt 1407 om meer te lezen.)  Het 150 kV kabelnet in Almere geeft weinig mogelijkheden om bij wijze van spreken vluchtstroken (redundante capaciteit) in te zetten. Dat is er namelijk niet: het net bestaat jammerlijk uit enkelvoudige kabels zonder N-1 die in een ringvorm met een steeklijn op Pampus worden bedreven.

We kunnen erop vertrouwen dat er bij Tennet en Liander met verstand wordt gekeken naar wat hier kan helpen. Het feit dat de situatie überhaupt zo ver is gekomen verraadt dat dit niet eenvoudig is. De oplossingsrichting hangt af van de precieze technische reden. Als het middenspanningsnet klem zit, dan heeft het weinig zin om het hoogspanningsnet te verzwaren met bijvoorbeeld een provisorische aftak op de 380 die eerder gereed kan zijn dan 2030. Operationele maatregelen, dus zware verbruikers verzoeken hun verbruik beter te spreiden, is op dit moment de enige manier die direct kan helpen, zij het onvoldoende.

Toch geen nieuw vraagstuk

In de laatste jaren lijkt capaciteitstekort schering en inslag te zijn. Maar wie denkt dat dit typisch iets is van deze tijd, die vergist zich. Pak er eens een oude krant bij. Zo recent als de eerste helft van de jaren 80 kende Zaltbommel nog een vorm van gebruiksbeperking in de avonden omdat de kleine 50 kV-lijn vanuit Den Bosch het niet meer aan kon. Pas toen een nieuwe zwaardere 150 kV steeklijn vanuit Tiel gereed kwam was het probleem opgelost. Eigenlijk spelen dit soort vragen al zolang we een transportnet hebben.


Afbeeldingen
Header en artikel: werkzaamheden aan de (nieuwe) draden van de verbinding die door Almere loopt, maar er geen tussenstop heeft.