Archief van 1-aprilgrappen zoals ze op de voorpagina hebben gestaan.

De hoogspanningssector zit vol met eigenaardigheden die zich prima lenen voor aprilgrappen. Meedoen in die traditie is gaandeweg cult geworden bij deze site. Grappen van 2011 en ouder zijn destijds niet bewaard. In 2013 en 2015 is er geen grap gemaakt vanwege tijdgebrek bij het sitebeheer en ongepastheid na de enorme stroomstoring op Diemen op 27 maart 2015.

 


 Nieuw isolatiemateriaal voor grondkabels: Arabische gom, ofwel drop

01 April 2022 De opkomst van XLPE als isolatiemateriaal heeft in grondkabeltechniek de rol van oliegedrenkt papier overgenomen. Dat is met een goede reden, maar XLPE zit met tunnelingeffecten bij DC-toepassing in natte bodems en het kent recyclingsproblemen. Diverse fabrikanten experimenteren daarom met alternatieve materialen zoals P-Laser of DLPE. Daar is nog eentje bij gekomen in de vorm van Arabische gom, Nederlanders beter bekend als drop.

SpoelenDe afkorting XLPE staat voor Cross-linked polyethylene. Dit is een kunststof met een grote sterkte en opmerkelijk hoge isolatiewaarde. Daardoor is het ideaal voor grondkabelisolatie, hoewel er ook nadelen aan het materiaal zitten, zoals tunneling in natte milieus. Dat probleem met waterbomen speelt vooral bij DC-toepassingen. Door interactie met water onder invloed van het elektromagnetisch veld ontstaan er minuscule kanaaltjes in de isolatie die daardoor poreus wordt. De gevolgen laten zich raden en heel eufemistisch gezegd heet dat ONB. De hele elektriciteitssector zit daardoor eigenlijk een beetje verlegen om een materiaal dat daar minder moeite mee heeft.

Daarvoor volgen netbeheerders allemaal hun eigen pad, maar meerdere partijen hebben onafhankelijk van elkaar aan GVD NL (voorheen KEMA) gevraagd om met een ander materiaal te komen. Dat materiaal moet een hoge isolatiewaarde hebben, niet poreus zijn, soepel buigbaar zijn (zodat het makkelijk op een haspel te wikkelen valt met een krappe boogstraal) en toch een hoge treksterkte hebben. Daar komt bij dat het binnen een beschermende buitenwand bij voorkeur biologisch afbreekbaar moet zijn zodat grondkabels ook na het einde van hun levensduur makkelijker gerecycled kunnen worden.

Dat bleek niet eenvoudig, totdat een van de onderzoekers op een idee werd gebracht door een van zijn kinderen die bezig was met wat te vlechten met een zakje dropveters. Drop wordt voor het grootste deel gemaakt uit arabische gom, een materiaal dat sterke overeenkomst heeft met rubber, elektrisch isoleert en vrij goedkoop is, en iedereen die wel eens heeft geprobeerd een dropveter in tweeën te breken weet dat treksterkte van het materiaal is prima in orde is, net als de buigbaarheid.Dropveters

De ingeving groeide een jaar en twee maanden geleden uit tot een serieus experiment waar 1,4 miljoen euro tegenaan werd gegooid. Daarom werd Venko uit Hoogeveen om een paar ton arabische gom gevraagd, het hoofdbestanddeel van drop. De samenwerking met kabelfabrikant Flexans, voorheen alleen in gebruik voor maatwerk bij kortsluitproeven, werd ingezet om een batch proefkabels te maken zonder dat concurrentiebedingen of marktissues zouden opspelen die in de Nederlandse wet verboden zijn. Daarna zijn er toepassingsproeven gedaan m.b.t. hoe het materiaal zich hield als de kabel heet wordt en hoe is de isolatiewaarde als functie van de temperatuur verandert. De bekende XLPE-kabels mogen 140 graden worden vanbinnen. Dat bleek voor Arabische gom wat te heet zodat de geleiderkern dikker moet zijn. De praktijk komt neer op 14 mm meer geleiderdoorsnede om de temperatuur beneden 90 graden te krijgen.

De proeven onthulden dat het aanzoeten van de arabische gom (zoete drop) een betere elektrische isolatiewaarde gaf dan zoute drop. Dat klinkt als een grote open deur (aangezien zout geleidend is), maar zoet is gevoeliger voor bacteriegroei in het immers biologisch afbreekbare materiaal. Dat bleek op zijn beurt weer te beperken door een beetje salmiak aan toe te voegen aan de mix. Diverse DSO's hebben aangegeven dat er inmiddels een variant dropmix is gevonden die voldoende geschikt is om in productie te gaan en daadwerkelijk te worden toegepast bij verkabelingsprojecten in de netten tot 50 kV in natte gebieden.

Daarmee heeft Nederland een absolute wereldprimeur te pakken: een isolatiemateriaal gebaseerd op 's lands favoriete snoepgoed. Dat betekent dat er nu nog maar één groot probleem over is: hoe voorkomen we dat de werknemers van de kabellegbedrijven zich gaan gedragen als kinderen in de snoepwinkel en hun tanden voortijdig in de grondkabel gaan zetten? 

Afbeelding: De XLPE-mantel om een geleiderkern is wit van kleur en het is een goed materiaal om kabels mee te isoleren, maar in natte milieus kent het nadelen. Daaronder: drop heeft een hoge treksterkte, isoleert elektrisch goed en het is biologisch afbreekbaar. Dat blijkt wonderlijk ideaal materiaal te zijn voor isolatie bij de nieuwe generatie grondkabels tot 50 kV.

 


14% meer slijtage van hoogspanningsdraden door gebruik van groene stroom

01 April 2021 Dat is even schrikken: nieuw onderzoek wijst uit dat groene stroom het hoogspanningsnet niet alleen zwaarder belast, maar dat het ook zorgt voor 14% meer slijtage aan de draden van bovengrondse hoogspanningslijnen. Hoe kan dit? En wat kan hieraan gedaan worden?

DraadbreukWe weten dat groene stroom uitdagingen met zich meebrengt. Maar het gaat nog veel verder gaan dan simpelweg de netbalans of opslag. Drieënhalve maand geleden kwamen de eerste berichten uit Bad Staffelstein (DE) waar het hoofdkantoor van netbeheerder 14Hertz staat, een afsplitsing van 50Hertz (Elia) die op zijn beurt verantwoordelijk is voor Bahnstrom in oostelijk Duitsland (een eigennet dat een tweefasensysteem voert met 14 Hz als netfrequentie). Ze hadden daar wat bemerkt sinds de overstap naar een leveringscontract voor volledig groene stroom voor het treinverkeer in februari 2020 (waarbij het gaat om maar liefst 140 TWh hernieuwbaar vermogen). Opeens sleten de draden van het Bahnstromnetz er nog sneller dan de bovenleidingen waar de pantografen langs streken. 

Men had geen idee hoe het kwam, totdat het Franse onderzoeksbureau Quatorze dit gegeven koppelde aan een soortgelijk bericht uit Denemarken. Daar was een week of twintig geleden pardoes een 400 kV fasedraad bij Nørager op de Stejlhøjvej gevallen terwijl Energinat geen idee had waarom die draad van 1,4 ton plotseling van zijn isolatorketting was gebroken. De gedeelde factor tussen Denemarken en het oost-Duitse Bahnstromnetz bleek een zeer groot aandeel groene stroom in de plaatselijke energiemix te zijn. En toen men nader bekeek wat de aard van die groene stroom was en hoe het was opgewekt begonnen de zenuwen echt.

Je kan groene stroom maken met een klassieke roterende generator, zoals in oude windmolens en in stuwmeren. Maar een modernere manier is een ringgenerator (vermogenselektronica) of een omvormer zoals bij zonnepanelen. Daarin roteert niets en vermogen dat in zulke generators wordt opgewekt gedraagt zich anders: er zit geen 'massa' achter. Daardoor wil stroom die op deze manier is opgewekt liever aan de buitenkant van de draad langslopen dan er midden doorheen. Dit wordt het skineffect genoemd. Dit was bekend, maar het was niet verwacht dat het effect zo groot zou zijn. Elke draad heeft weerstand, zodat stroom door de draad hem zal verwarmen. Niet-roterend opgewekte groene stroom verwarmt daardoor de buitenkant van de draden in plaats van de binnenkant. Daardoor ontstaat zogeheten ablatie, het verdampen van draadmateriaal net als in een gloeidraad. In het huidige slijtagetempo zal in 2035 volgens de berekeningen 1421 kilometer hoogspanningskabel compleet zijn verdampt, de masten kaal achterlatend. Dat betekent een financiële strop en een strategisch proboleem voor Utrechtseweg 314

Hoogspanningsdraden met een dun laagje chroomEen van de mogelijke oplossingen is het toepassen van draden met een dun laagje chroom. Dit voorkomt dat het ijzer in de draad een vriendschap aangaat met lucht. Maar het aanbrengen van chroom is om zes redenen niet praktisch, waarvan de belangrijkste is dat het schilderen van de draden met chroomverf evenveel werk is als er gewoon nieuwe dikkere draden in te hangen. Met andere woorden, we kunnen niet anders dan de conclusie trekken dat het een illusie is dat we met een AMS-1400 zomaar een zonnepark op de vluchtstrook kunnen aansluiten. Na veertien maanden corona is dit een moeilijke constatering op deze mooie eerste voorjaarsdag van april.

Afbeeldingen: een hoogspanningsdraad, zoals deze AMS-1400, die het slachtoffer is geworden van ablatieverdamping en uiteindelijk brak. Oorzaak: slijtage door groene stroom. Onder: speciale geleiders met een laagje chroom, die dit verdampgedrag niet vertonen, toegepast in een Amerikaanse laagspanningslijn.

 

De Win-windtrack: een tweede leven als windmolen voor Brabantse wintrackmasten

01 april 2020 De beslissing dat er weer nieuw vakwerk mag gebouwd worden in Nederland bracht alle pylon geeks in een hoerastemming. Daardoor zouden we bijna vergeten dat er door het afzeggen van wintracks wel een nieuw probleem is ontstaan. De 140 wintrackmasten die bedoeld waren voor Brabant, wat doen we daar nu mee?  

Daar sta je dan als Deense fabrikant van stalen kokers – forundere det! Die Hollanders hebben ons gecontracteerd om ruim tweehonderd wintrackmasten te maken, maar nu gaan er opeens 140 stuks niet door. De firma Dystrup kan nu alleen de 70 wintracks voor het lijndeel tussen Borssele en Rilland leveren. Dat betekent een strop van 1,4 miljard Deense kronen en dus zaten ze op het hoofdkantoor in Billund kwaad met de handen in het haar.

Denkend aan Holland zien we brede hoogspanningslijnen traag door oneindig laagland gaan, maar denkend aan de overburen heb je een ander beeld nodig. Duizenden windturbines. Dat het uitzicht daarop pal naast de Eagle-masten zal hebben bijgedragen aan de creatieve oplossing om de reeds gefabriceerde wintrackmasten van de Deense schroothoop te redden mag niemand verbazen. De ronde kokers zijn hoog, sterk en beschikken over uitstekende mogelijkheden om er draden aan te hangen, dus wat als je de top vervangt door een gondel met drie wieken en die naast een bestaande wintrack plaatst? Dat idee is omgezet in een proefontwerp waarvan inmiddels een paar exemplaren zijn gebouwd.

De mensen die sinds een week of twee over de A14 bij Rilland zijn gereden hebben kunnen zien dat er zogeheten 'win-windtracks' zijn geplaatst. De wintracks worden in de breedte voorzien van een derde pyloon. Deze voormalige wintrackmast krijgt geen draden, maar een windmolen op de top. De stroomproductie per mastpositie bedraagt maximaal 1400 kW en het vermogen kan direct worden afgevoerd via de hoogspanningsdraden. De tussenafstand tussen de mastposities is geschikt om elkaar niet te hinderen met het zog. De keerzijde is dat de molens niet altijd kunnen draaien, want vanwege de hoogspanningsdraden kan de rotor alleen draaien bij wind dwars op de hoogspanningslijn. Dramatisch is dat niet, want de verwachtte afname van windstroom ten opzichte van de nominaalsituatie is per jaar slechts 140 vollast-uren.

Dit soort ideeën bewijzen dat er altijd mooie dingen mogelijk zijn voor wie buiten de kaders durft te denken. De test loopt tot half juli en de kans is groot dat de wintracks in Zeeland straks zullen worden uitgevoerd als win-windtracks, met de masten die anders in Brabant zouden zijn gebruikt. De jaloerse blikken van andere netbeheerders dwars door Europa op dit staaltje inventief hergebruik zullen niet van de lucht zijn…

Afbeeldingen: een testpositie van een win-windtrack, geschoten als bijvangst door iemand vanaf de snelweg. De driedubbele positie rechts is waar het om gaat. De gebruikelijke bipolaire situatie is voorzien van een derde mastpositie waar een gondel met wieken op is gezet. Dit is een proefopstelling, maar de eindsituatie gaat uit van het gehele tracé door Zeeland. 

 

HVPV: hoogspanning direct uit het zonnepaneel

01 april 2019 De laatste tijd lezen we veel over krapte op het net vanwege zonneparken. De middenspanning heeft niet voldoende capaciteit. Dus stel dat je dat hele middenspanningsnet gewoon lekker kan overslaan? Dat kan nu, dankzij HVPV: hoogspanning direct uit het zonnepaneel!

HVPV-panelen op mast 14De krapte op middenspanningsnetten achter veertien trafostations in Noord Nederland laat weinig ruimte meer voor nieuwe zonneparken. Drenthe, Duitsland en Denemarken hebben een groot probleem. De Japanse fabrikant van zonnepanelen Daiisushi merkte het zelf ook in 2014, toen ze een leeg terrein naast een van hun fabrieken met het eigen product wilden vol zetten. Die konden ze niet eens aansluiten omdat het plaatselijke middenspanningsnet vol zat. De frustratie was extra groot omdat nota bene een 140 kV-hoogspanningslijn met voldoende capaciteit dwars over het terrein liep waar de zonnepanelen stonden. Dat schreeuwde om innovatie en na veel vallen en opstaan werd op 01 februari 2018 een doorbraak geclaimd.

Drieënhalve maand terug introduceerden ze het HVPV-paneel: High Voltage PhotoVoltaïc. De naam zegt precies wat het is: een zonnepaneel, maar dan met een uitgangsspanning van maar liefst 5000 volt. Dat betekent dat je met veertien zulke panelen in serie al 70 kV uitgangsspanning hebt. Door 28 panelen in serie te schakelen kon Daiisushi de spanning van de hoogspanningslijn naast de fabriek al bereiken. Driefasennetten die een veelvoud van 5 kV als werkspanning voeren (en dat zijn bijna alle netten van 50 kV en hoger) kunnen direct worden gebruikt met het juiste aantal panelen in een string – zónder tussenkomst van een transformator.

Affiche van Daiisushi met HVPV-panelenDe 1419 hectare gepland zonnepark in Noord Nederland kan alsnog worden gerealiseerd door HVPV. De middenspanning kan je overslaan en onder de hoogspanningslijn zelf wil men toch niet meer wonen, zodat de tracés langgerekte zonneparken kunnen worden. De stroom kan bij elke mast direct hard worden ingetakt. Daarnaast wordt energieverlies in de trafo vermeden. De energieopbrengst van HVPV is daardoor hoger dan bij gangbare panelen.

De mogelijkheden zijn eindeloos. Dertig van zulke panelen in serie geven een uitgangsspanning van 150 kV. Dat zijn zulke kleine aantallen per string dat men ze ook op de hoogspanningsmasten zelf kwijt kan. Dit betekent dat het mastlichaam van vakwerkmasten ook bekleed worden met zonnepanelen. De hoogspanningsmasten kunnen dan beter ingepast worden in het huidige landschap en ook hun steentje bijdragen aan de energietransitie. De Nederlandse primeur is mastpositie 14 bij Nieuwegein (150 kV), die aan drie zijden van de toren van panelen is voorzien. Doel is om te monitoren of het mastlichaam niet teveel extra wind vangt, maar als het goed bevalt worden alle hoogspanningsmasten in de Betuwe uitgerust met HVPV-panelen.

Dat nieuwe uitzicht is wel even slikken voor pylon geeks. Daar staat tegenover dat ook wij allemaal graag willen dat ons licht het doet zonder dat het ten koste gaat van de planeet. De energietransitie is nu eenmaal geven en nemen, dat moeten we bij HoogspanningsNet ook erkennen.

Afbeeldingen: Datasheet of productsheet van de HVPV-panelen van Daiisushi met daarop de specificaties (klik voor een vergroting). Dezelfde panelen zitten ook op de proefmast bij Nieuwegein, die we op de bovenste foto zien. Dit is slechts één van de vele manieren waarop HVPV het hoogspanningsnet zal gaan veroveren.

 

14% meer productiviteit op 60 Hertz

01 april 2018 De afgelopen weken is er veel te doen geweest over de Europese netfrequentie. Dat heeft een oud pijnpunt van de zware industrie in Europa wakker geschud: waarom hebben we eigenlijk 50 Hz en niet het efficiëntere systeem van 60 Hz zoals in Amerika? Tijd voor een proef… in Nederland! Vandaag gaat het gebeuren, Zuid Holland krijgt de Europese primeur om te mogen testen op 60 Hz. 

Verschil 50 Hz en 60 HzIn Amerika staat er 60 Hz op het elektriciteitsnet. Dat lijkt een klein verschil, maar als je een Europese klok aansluit op een Amerikaans net zal deze bijna 14% te snel gaan lopen. Maar ook zwaardere machines lopen 14% sneller op 60 Hz. Kooiankermotoren in Europa draaien 14% langzamer dan dezelfde motoren in Amerika. Industriepompen, turbines en transportbanden lopen dus allemaal langzamer in Europa. Het betekent dat er in onze fabrieken per uur ook 14% minder productie kan worden gedraaid. Grote bedrijven balen daarvan en vestigen zich daardoor liever in Amerika. Nu ook China de positie van Europa bedreigt, moeten we maatregelen nemen om onze concurrentiepositie veilig te stellen.

Het Nederlandse netbeheer is altijd vooruitstrevend geweest: wintracks, grondkabels voor 380 kV en straks een test met een supergeleidende kabel, dus we hebben een naam. Na aanvankelijk scepsis is besloten dat in Nederland een proef wordt ondernomen om te zien wat het doet als we de netfrequentie verhogen naar het Amerikaanse niveau. De regio Zuid Holland is een ideale proeftuin omdat deze beschikt over een eigen 380 kV-ring, eigen productie (Maasvlakte) en een 1,4 GW DC-interconnectie die geen last heeft van een veranderende netfrequentie (de BritNed-kabel) en als backup kan dienstdoen als een centrale onverwacht uitvalt. Op trafostation Krimpen zal men de verbinding tussen beide ringen losnemen zodat Zuid Holland een eilandbedrijf wordt. Daarna verhoogt men de netfrequentie in de Botlek naar 60 Hertz en zal er 98 dagen intensief worden bestudeerd of de hooggespannen verwachtingen in de fabrieken en raffinaderijen worden waargemaakt.

Proefgebied voor 60 Hz vanaf 1-4De operatie zelf vereist fysiek sneller draaiende generatoren in de centrales. Daar gaat wat tijd in zitten, om precies te zijn verwacht de netbeheerder dat het in het deelnet Rotterdam ongeveer 840 seconden gaat duren voordat de nieuwe frequentie van 60 Hz is bereikt. Dat geeft ongemakken met aangesloten machines en daarom zal men deze operatie aankomende nacht naar 01 april tussen 01:40 en 02.00 uitvoeren.

Met de extra winst die dit oplevert gaat onze economische groei zo snel omhoog dat we versneld de beraamde windparken op de Noordzee kunnen plaatsen en daardoor ook binnen veertien jaar van het Gronings aardgas af kunnen. Dat is een buitengewoon mooi vooruitzicht met relatief laaghangend fruit.

Er is ook een nadeel, het betekent dat alle wekkerradio's in Zuid Holland morgenvroeg anderhalf uur te vroeg zullen afgaan als u geen maatregelen neemt. Let u dus even op als u in Zuid Holland woont achter de trafostations op de zuidwestelijke 380 kV-ring (check het op de netkaart). Morgenvroeg kunt u uw wekkerradio niet meer zomaar vertrouwen. Als u het apparaat wil blijven gebruiken moet u hem vandaag alvast anderhalf uur vooruit zetten!

Afbeelding: 50 Hz en 60 Hz in één grafiek. 60 Hz doorloopt zijn cyclus sneller en een motor die hierop is aangesloten loopt dus ook harder. Onder: de Zuid Hollandse 380 kV-ring op de netkaart. Omdat deze ring redundant is en over eigen productie beschikt, kan deze ook op eilandbedrijf draaien waardoor Zuid Holland een ideale proeftuin is.

 


Proef in Zwolle met commerciële energiewinning uit lijndansen

01 april 2017 ∙ De afgelopen jaren heeft het noorden van Nederland af en toe last gehad van zogeheten lijndansen (conductor gallop). Een proef in België heeft echter aangetoond dat het niet per se een negatief verschijnsel hoeft te zijn. Lijndansen kan ook worden gebruikt voor… commerciële energiewinning!

SpoelenWie ooit een hoogspanningslijn heeft zien lijndansen, weet hoeveel kracht de schuddende beweging heeft. De zes fasedraden, bij driebundels met een gewicht van gemiddeld 1400 kilo per spanveld, bewegen dan urenlang met geweld op en neer. De isolators en masten krijgen het zwaar te verduren en er kunnen zelfs spanningsdippen ontstaan. Lijndansen wordt door de netbeheerders gezien als zeer ongewenst.

Dat is eigenlijk jammer, vonden ze bij 1Wave4all, een startup die actief is in energiewinning uit golfslag op zee. Het viel hen op dat de ritmische beweging veel overeenkomst vertoont met golven in water. Een studie en een experiment met de KENA (op de testsite in het Belgische Villeroux, waar men lijndansen al langer bestudeert) toonde aan dat de kinetische energie van de schuddende draden tot ruim 14% kan worden 'geoogst' zonder dat de staande golfbeweging verdwijnt. De onzetbare energie loopt dan op tot 50.400 joule per uur. Dat lijkt niet veel, maar het kan aardig oplopen wanneer het over alle zes draden bij iedere mast in meerdere verbindingen wordt toegepast. Netkaart omgeving Zwolle

De apparaten die ervoor worden gebruikt heeft men gallop generators gedoopt. Ze zien eruit als grote korven die onder de traversen hangen. Ze werken met inductieladen, zoals ook gebruikt bij energiewinning uit zeegolven. In een circa 1,4 meter grote spoel wordt door de schuddende beweging een magneet op en neer bewogen waarmee stroom wordt opgewekt. 'Na aanvankelijk scepsis moeten we bekennen dat het idee van 1wave4all potentie heeft.' aldus een woordvoerder van het kortsluitlab.

Na de test zocht men een plek voor een praktijkproef. Die werd gevonden in de omgeving van Zwolle, omdat op die plek veertien verschillende mastontwerpen en vier netspanningen aanwezig zijn die het tot een goede locatie maken om ervaring op te doen. De afgelopen week was het weertype geschikt voor werkzaamheden in de masten, zodat er rondom de stad talrijke gallop generators in meerdere verbindingen en mastontwerpen zijn aangebracht.

Voor daadwerkelijke stroomproductie moeten we wachten op de winter, maar als je vandaag in de buurt van Zwolle bent, kijk dan eens omhoog en probeer een hoogspanningsmast met splinternieuwe gallop generators te spotten. Wie weet ben je getuige van een wereldprimeur!

Afbeeldingen: proefopstelling voor het winnen van energie uit schuddende lijnen met gallop generators op de testsite van Villeroux. Het uiterlijk van de hoogspanningslijn verandert wel door deze dingen. Onder: ben je in de buurt van Zwolle? Kijk dan vandaag eens omhoog naar de hoogspanningslijnen en probeer te ontdekken of je al een gallop generator ziet hangen.

 

 Zwarte circuits worden afgeschaft. 'Maatschappelijk niet houdbaar.'  

01 april 2016 ∙ De Zwarte Pietendiscussie lijkt ver weg te staan van het hoogspanningsnet. Maar ook Nederlandse hoogspanningscircuits worden met kleuren geïdentificeerd. In de huidige tijd vinden netbeheerders het niet langer uit te leggen om zwarte circuits te onderscheiden. Daarom worden zwarte circuits afgeschaft, vrijwel meteen. 

Randstaafschildering. Merk op dat zwart links zit.‘De maatschappelijke controverse rond zwart en wit is ons niet ontgaan.’ communiceert een van de netbeheerders. ‘Neem de term black-out. Ooit was het een onschuldig woord voor een stroomstoring. Maar tegenwoordig wordt het vaak gebruikt in een context van racisme en vreemdelingenhaat. Het is onbruikbaar geraakt in neutrale communicatie over storingen.’ Een ander probleem is de schijnbare achterstelling van zwart ten opzichte van wit. Black-out wordt gebruikt bij een storing aan zwarte én witte circuits. Andersom kan niet: een white-out bestaat natuurlijk niet. ‘Zwart heeft het dus altijd gedaan.’

In het hoogspanningsnet worden veertien circuitkleuren gebruikt, waaronder zwart en wit. Nu komt wit 1,4 keer zo vaak voor als zwart. ‘Toeval, maar het komt over als witte dominantie.’ Verder is het ook zo dat (vanaf het mastbeeld gezien) zwarte circuits vaker links aan de hoogspanningsmasten hangen en witte circuits rechts. Ook dit kan suggestief worden opgevat. ‘Alles bij elkaar is het teveel geworden. Zwart heeft zijn neutraliteit verloren en ongemakkelijke kwesties willen we voor blijven.’ Daarom nemen de netbeheerders kordate maatregelen: zwart wordt als circuitkleur afgeschaft. Direct, vanaf morgen.

En dat heeft grote gevolgen. ‘We zijn al een jaar en twee maanden bezig met dit vraagstuk, maar door recente maatschappelijke ontwikkelingen is nu acute haast nodig. Zwart wordt morgen gecontroleerd spanningsloos gemaakt, zodat de circuitborden en de randstaafschilderingen op de hoogspanningsmasten veilig kunnen worden vervangen of overgeschilderd. De stroom moet eraf omdat deze haastklus zo groot is dat er schilders van externe bedrijven worden ingehuurd die geen training of ervaring met hoogspanning hebben.’

De circuits worden pas opnieuw in gebruik genomen als zwart is veranderd naar de kleur lila. Er is gebleken dat lila voor de minste controverse zorgt.  Zwart circuitbordje en lila circuitbordje

Helaas kunnen de netbeheerders niet voorkomen dat er overlast zal ontstaan. In Nederland is 1416 kilometer hoogspanningscircuit aanwezig met de circuitkleur zwart, en 14% van Nederland is afhankelijk van stroom dat via een zwart circuit wordt aangeleverd. Niet altijd kan worden vertrouwd op redundantie in het netwerk. Bij trafostations op steeklijnen is stroomuitval morgen niet te vermijden. Er zullen morgen dus plekken in het land verschijnen die tijdelijk zonder stroom komen te zitten. ‘Iedereen gericht informeren is niet te doen, maar er landelijk nieuws van maken is paniek zaaien. We rekenen dus op begrip van iedereen die morgen onaangekondigd een dag zonder stroom komt te zitten.’ Het zou volgens onbevestigde berichten gaan om een kwart van de aansluitingen. 'Wees dus niet verbaasd als je morgen geen stroom hebt!' HoogspanningsNet ziet de bui al hangen: dat wordt over negen maanden een heleboel eh.. nieuwe Nederlanders.

Foto's: een zwart en een wit circuit, aangeduid met randstaafschildering. Merk op dat zwart inderdaad links in de hoogspanningsmast hangt en wit rechts. Onder: een circuitbordje voor een zwart circuit. Deze zullen vervangen worden door lila exemplaren met de letter L erin (inzet).

 

 De hoogspanningsmast van de toekomst: plastic is fantastic  

01 april 2014 In deze tijden van ijzersterke carbonvezels waar men inmiddels hele windmolenwieken van maken, kan konden we er natuurlijk op wachten. En nu is het zover. De eerste volledig kunststof hoogspanningsmast komt eraan.

Plastic is fantasticWe kennen allemaal de wintrack: een buismast zonder broekstuk, zonder traversen en fasedraden die met zogeheten V-brace-isolators van kunststof aan de mast bevestigd zitten. Het gevolg is een buitengewoon minimalistische hoogspanningsmast die maar weinig lijkt op een traditionele vakwerkmast. Allerlei spontaan verschenen koosnaampjes tonen aan dat de mening van mastengekken over de 140 kilometer wintracks die ons de komende jaren te wachten staan ietsje afwijkt van de Tennet-loftrompet, maar dat soort dingen zijn normaal in Hoogspanningsland. Wintrackhoekmasten kunnen aardig krom trekken, tot 1,4 meter aan de top.

Dat is niet de bedoeling voor toekomstige projecten. Er is in Arnhem daarom hard gewerkt aan verbetering van de wintrack. Door de buis niet van staal maar van het veel stijvere carbonvezel te maken is het mogelijk om de mast niet alleen nog dunner en sterker te maken, maar ook weegt hij slechts 14 ton (een kwart van een stalen wintrackmast) en hij is volledig onderhoudsvrij.  

Kunststof biedt ook de mogelijkheid om de isolators helemaal weg te laten. Wanneer men het mastlichaam van een aantal flensen voorziet, kunnen de kabels direct aan het mastlichaam vast worden gemaakt zodat er niets anders te zien is dan een scherpe kegel met drie boven elkaar hangende fasedraden en een aantal flensen. Het gevolg is de meest simpele hoogspanningsmast denkbaar, waarbij zelfs mastfuncties zoals steun-, hoek- en afspanmast niet meer van elkaar te onderscheiden zijn. 'De hoogspanningsmast heeft daarmee zijn absolute optimum bereikt.' aldus de ontwerper.

Tsja… Smaken verschillen.  De kunststof wintrack zal pas over een week of twee officieel worden gepresenteerd. Maar HoogspanningsNet gaat natuurlijk tot het draadje: we hebben een 140 pagina's dik rapport en een animatie in handen gekregen waarin staat hoe het nieuwe wintrackontwerp eruit gaat zien. Een blik werpen op de proefexemplaren kan ook, maar daarvoor moet je wel naar Veertienhoven afreizen waar ze op een schimmig industrieterreintje worden getest.  

Afbeelding: animatie van de nieuwe kunststof wintrack en een slecht gelukt schetsje van de direct op de paal bevestigde kap-isolatie. Momenteel is er al een testopstelling te vinden in Veertienhoven. Wie vandaag niets te doen heeft en in de buurt woont, ga eens kijken bij de testsite. Wij houden ons warm aanbevolen voor foto's.