ABCDEFGHIIJJKLMNOPQRSTUVWXYZ0-9


 
dagelijkse gang  (diurnal trend)
Ook wel gewoon de trend genoemd. Meestal een meteorologische term voor het etmaalgedrag van temperatuur en bewolking, maar in de elektriciteitswereld een term voor de dagelijkse trend in belasting. ‘s Nachts rond vier uur is het verbruik gering en zo tegen dinertijd zit deze juist op zijn top. Een kleinere piek kan ‘s morgens net na de ochtendspits worden waargenomen. In grote lijnen is de dagelijkse gang altijd gelijk, maar in details verschilt deze per dag (werkdag, weekend), per seizoen (hoe laat is het donker, hoe koud is het?) en soms ook vanwege bijzondere gebeurtenissen (kerst, Koningsdag, grote voetbalwedstrijden, noodweer).
 
‘Dan bouw je maar een koeltoren’  (‘Go make yourself a cooling tower’)
Centraal zinnetje uit een oude, ongeveer vergeten sketch uit de vroege begintijd van HoogspanningsNet. De opwek van elektriciteit in Nederland in de zomer van 2003 kende nogal wat problemen door gebrek aan koelcapaciteit en te hete binnenwateren om toereikend te kunnen koelen. De oplossing had voor sommige centrales een koeltoren kunnen zijn. In de tijd erna werd de ‘koeltoren’ synoniem voor overwerk bij schrijf- en programmeerwerk: “dan máák je maar tijd” of “je past er maar een mouw aan”. De uitspraak, altijd voorzien van een bitse intonatie, stierf met de jaren een bijna-dood, maar is nog altijd niet volledig verdwenen. Zo is deze in gerecyclede vorm in een editie van een Ton Mast cartoon gebruikt en ook in de horoscoop van 2019.


Datwyler

Zwitserse fabrikant, vooral bekend van eindsluiters (meestal op de overgang luchtlijn-grondkabel).
 
‘De berg in Arnhem’  (‘upslope at Arnhem’)
Triviale en met name op deze site gebezigde omschrijving van de locatie van het hoofdkantoor van Tennet, Meestal gebruikt als in ‘(…) daar op de berg in Arnhem’. Manier om aan te geven dat er een en ander plaatsheeft of bekokstoofd wordt in het hoofdkwartier van de Nederlandse netbeheerder. De term zelf refereert naar de locatie van het hoofdgebouw, dat op de helling van de plaatselijke stuwwal staat.
 
decentraal  (decentralized)
Niet op één plek. Decentraal vermogen of decentrale productiecapaciteit wordt niet op één plek grootschalig opgewekt, maar op tientallen of honderden plekken tegelijk met kleine beetjes. Denk aan zonnepanelen, windturbines of WKK.
Decentraal vermogen is het tegenovergestelde van centraal vermogen.
 
deelnet  (subgrid)
Net met een zekere netspanning dat min of meer kritisch afhankelijk is van een net met een hogere spanning waarop het is ingehangen
 
deltamast  (delta tower)
Mastmodel, ook gekend als kat. Zie deze pagina.
 
dennenboommast  (vertical configured tower)
Mastmodel, te classificeren als een subgroep binnen de drievlaksmasten. Wanneer een drievlaksmast ook als dennenboommast kan worden benoemd is enigszins arbitrair en afhankelijk van het uiterlijk.
 
‘diep bordje’  (‘a salad bowl’)
Bepaalde uitdrukking onder hobbyisten en met name pylon geeks. Als een bepaalde constructie wordt aangeduid als een diep bordje, betekent dat afkeur, walging of afgrijzen over (meestal) railings, slecht vormgegeven reconstructies of mast/lijnbeelden die op negatieve manier uit de toon vallen met de rest van de verbinding. De uitdrukking is enigszins controversieel en is herleid op teiltje om in te braken.
 
diffuse sluiting  (diffuse short circuit)
Type kortsluiting tegenovergesteld aan een harde sluiting. Bij een diffuse sluiting in een driefasennet wordt er een sluiting gemaakt tussen twee fasen (al dan niet via de grond) of tussen één fase en de grond, maar de veroorzaker van de kortsluiting (waar de stroom dus doorheen vloeit) geleidt dan slecht. Zo slecht dat de stroom op de fasedraad- of draden niet direct uitklapt omdat de sluiting dezelfde kenmerken lijkt te hebben als een zware asymmetrische belasting die nog binnen de grenzen blijft. De bewaakapparatuur, doorgaans werkend met polyphase balancing, geeft dan nog geen tripcommando en vat de situatie daardoor ten onrechte op als een asymmetrische ‘normale’ belasting. Diffuse sluitingen kunnen slecht geleidende contactmakers met een fasedraad zijn zoals een omgevallen boom, maar ook een vlamboog of een zeer zwaar geval van kruipstroom over de hele verbinding kan worden gezien als een diffuse sluiting. Diffuse sluitingen veranderen vaak op den duur in harde sluitingen wanneer het vermogen niet snel genoeg wordt afgeschakeld.
 
distributienet  (distribution grid)
1) In de oude betekenis het hoogspanningsnet van 150, 110 en (deels) 50 kV.
2) In de nieuwe betekenis steeds meer het elektrische middenspanningsnet van (deels) 50 kV en alles daaronder, met een eenrichtingsfunctie richting de eindgebruiker. Deze eenrichtingsfunctie moet in de toekomst veranderen in een tweerichtingsfunctie. 
De term distributienet is de laatste tijd aan een verandering onderhevig en het kan daarom voor zowel betekenis 1) als 2) worden aangetroffen op websites en in literatuur.
 
diversificatie  (diversification)
Het streven naar een elektriciteitsvoorziening die op meerdere manieren van opwekking berust om zo (politieke) kwetsbaarheid of afhankelijkheid van de leverantie van bepaalde grondstoffen tot een minimum te beperken.
 
Doel  (village/powerplant)
Strategisch belangrijk punt in het Belgische elektriciteitsnet. In Doel staat een grote kerncentrale met vier productie-eenheden die gezamelijk meer dan drie GW leveren kunnen. In 2014 was de centrale van Doel het doelwit van sabotage in reactor Doel-4, waarna deze geruime tijd buiten dienst is gesteld en daardoor aanleiding gaf tot de Belgische elektriciteitsschaarste van 2014/2015.
 
Doetinchem-Wesel 380
Project van Tennet dat voorziet in een nieuwe 380 kV interconnectie vanuit Doetinchem. De 380 kV-ring wordt verbonden met Wesel in Duitsland. Zie ook de overheidswebsite van het project.
 
donaumast  (donau pylon)
In Nederland het meest gebruikte mastmodel. Twee circuits worden gedragen in driehoekvormen met de punt naar boven. De naam is herleid op de rivier Donau, waar in 1927 tussen de plaatsen Regensburg en Passau voor het eerst grootschalig gebruik werd gemaakt van deze configuratie samen met hangende isolatoren. Zie ook deze pagina.
 
doortransport  (subgrid shortcut)
Ongewenste belasting van een hoogspanningsverbinding door onbedoeld extra transport van elektrisch vermogen.
Dortransport laat zich het beste vergelijken met sluipverkeer. Een hoogspanningsverbinding wordt door doortransport zwaarder belast zodat er minder capaciteit overblijft. Over het algemeen spreekt men pas van doortransport als een verbinding of een net tussen A en B met een lagere spanning elektriciteit ‘afsnoept’ van een zwaardere verbinding of een net die dezelfde twee plaatsen verbindt. Een oud, lokaal 50 kV-net kan op die manier interactie met het overliggende 150 kV-net krijgen en de netstabiliteit en eigenschappen ervan aantasten. 
Doortransport wordt door de netbeheerders zoveel als mogelijk of soms zoveel als gewenst voorkomen door netopeningen.
 
draad  (wire, cable)
Hoogspanningskabel of bliksemdraad.
 
draadaanvaring  (collision)
Nette term voor de botsing van een bewegend object (vliegtuig, boot, voertuig) met een fasedraad of bliksemdraad.
 
draadbreuk  (cable- or wire failure)
Falen van een geleider door een fysieke breuk. Draadbreuk kan optreden door een harde sluiting, een diffuse sluiting of mechanisch contact met een vreemd voorwerp (draadaanvaring), maar ook door materiaalmoeheid of in zeldzame gevallen door een fabricagefout. Draadbreuk zonder draadaanvaring is zeer zeldzaam.
 
draadslachtoffer  (bird casualty)
Term voor vogels die in aanvlieging komen met bliksem- of fasedraden. Bij een bliksemdraad is de fysieke klap de oorzaak van verwonden of overlijden, bij een fasedraad is dat meestal ook zo, hoewel daar in sommige gevallen ook effecten ontstaan door zelfcapaciteit.
Draadslachtoffers vallen vooral bij oude verbindingen met dunne draden en een hoog mastontwerp. Markeringsbollen, vogelweringsspiralen en vogelflappen kunnen in sommige gevallen het aantal draadslachtoffers doen verminderen.
 
draadstel  (circuit)
(ook: circuit) Set van drie fasedraden die samen een volwaardige eenheid vormen waarop driefasenwisselspanning bedreven kan worden.
 
draagmast  (row pylon)
(ook: steunmast). De meest gebruikte hoogspanningsmastfunctie. Zie ook deze pagina.
 
driefasennet  (polyphase system, three-phase system)
Wisselstroomnet dat met drie fasedraden wordt bedreven. De overgrote meerderheid van de wereldwijde hoogspannings- en middenspanningsnetten zijn driefasennetten, maar tweefasenetten kunnen soms ook worden aangetroffen.
 
driefasenspanning  (three-phase system)
Wisselstroom op drie fasen. Zie de Stroomcursus.
 
drievlaksmast  (vertical configured tower)
Mastmodel, soms ook als dennenboommast te typeren. Zie deze pagina.
 
DTe
Oude naam van de Energiekamer.
 
dubbelmasten
Geïntroduceerde term voor de grote portaalmasten van Geertruidenberg-Eindhoven, die onder insiders ook wel de kleerkastenlijn genoemd wordt.
 
duo-tonmast
Door Tennet geïntroduceerde aanduiding voor het type combinatiemasten zoals gebruikt in het duo-tonproject in Helmond. Op duo-tonmasten worden twee 380 kV-circuits in de tonvorm gedragen boven twee 150 kV-circuits in vlakke configuratie.
 
duo-tonproject
Aanleg van de duo-tonmasten in Helmond in 2012.
 
dwarsregeltransformator   (phase shifter)
Vermogenstransformatortype waarmee transporten nauwkeurig bestuurd en verdeeld kunnen worden. Met dwarsregeltransformators (vaak te vinden bij grensoverschrijdende verbindingen) kan men ervoor zorgen dat het net beter en rendabeler benut wordt. In 2014 vond er in Monceau-II (zuidelijk België) een fatale ontploffing plaats in een dergelijke transformator, waarna het betreffend station geruime tijd buiten dienst raakte. Er wordt nog onderzocht of de ontploffing het gevolg was van sabotage.
 
dynamic line rating
Bij het belasten van een verbinding niet uitgaan van het statisch maximum waartoe het circuit in staat is, maar het meenemen van omgevingsomstandigheden zoals weerkundige invloeden en landschapsinvloeden op de temperatuur van de geleider. Dynamisch overbelasten wordt op die manier mogelijk (zie hieronder). Voor dit vakgebied wordt een interessante toekomst verwacht, maar dynamic line rating is alleen mogelijk bij luchtlijnen.
 
dynamisch overbelasten  (dynamic overloading)
Doelbewust overbelasten van een luchtlijn door dynamic line rating (zie hierboven). Dynamisch overbelasten is te vergelijken met het tweaken van de kloksnelheid van een computerprocessor. Bij koud weer met veel wind worden de draden minder snel heet zodat de stroomsterkte tijdelijk hoger kan worden gemaakt. Dit kan soelaas bieden op tijdelijke basis bij capaciteitstekorten, congestiemanagement of bij piekproducties door plotseling opkomend windvermogen (immers, dan waait het automatisch vlakbij de turbines), maar het is niet geheel zonder risico’s. De componenten op de uiteinden van de verbindingen (transformators, vermogensschakelaars) zullen heter worden en zwaarder belast worden dan waar ze nominaal op berekend zijn, hetgeen de levensduur kan bekorten.
Over het algemeen wordt dynamisch overbelasten momenteel alleen nog incidenteel gedaan als er tijdelijk geen andere oplossingen zijn die eenvoudig kunnen worden doorgevoerd. 
 
 

ABCDEFGHIIJJKLMNOPQRSTUVWXYZ0-9