► Tennet bouwt noodverbinding Eemshaven om congestie te bevechten

06 februari 2017 ∙ Eerder vandaag kwam netbeheerder Tennet met het nieuws dat in de Eemshaven een tijdelijke noodverbinding zal worden neergezet om meer capaciteit te creëren tussen de 380 kV-stations Eemshaven (Robbenplaat) en Oudeschip. Een opmerkelijke noodgreep: congestie bevechten met een noodverbinding op 380 kV-niveau hebben we nog niet eerder in een vergelijkbare situatie gezien.

Congestie… Voor wie het niet kent: wanneer het productiepark op een bepaalde plaats meer vermogen kan aanleveren dan wat het afgaande hoogspanningsnet kan verstouwen, dan moeten de producenten zich op volgorde van hun komst een beetje koest houden totdat de verbindingen zijn verzwaard. Zie ook de St(r)oomcursus deel 6. Een dergelijke situatie zien we sinds enige jaren in de Eemshaven. Die is de afgelopen tien jaar veranderd in een powerhotspot met opgeteld ruim 6000 MW geïnstalleerd thermisch- en windvermogen, de NorNedkabel (700 MW) en nog meer windvermogen en een tweede 700 MW interconnector (COBRA) in aantocht. Het eigenverbruik van het gebied is slechts een paar honderd MW. Dat betekent afvoer. Veel afvoer.

Het bestaande hoogspannigsnet richting het zuiden bestaat uit dit soort kanjers van verbindingen. Bepaald geen doetjes, maar om vermogens in de ordegrootte van 6000 MVA plus toekomstige groei blijvend te kunnen verstouwen is verdere verzwaring en vooral ook ringvorming gewenst. Daarom is er het project Noordwest-380: vervanging van de bestaande 220 kV-verbinding naar Vierverlaten door een zwaardere 380 kV-lijn. Netto levert dat ongeveer 1000 MVA nieuwe capaciteit op, met een optie op nog eens ruim 2500 MVA. (Wie korrelatie of een plastic zakje nodig heeft na die enorme capaciteitsgetallen of wie mee wil praten over de netstrategie: kom op ons forum.) Probleem, de bestaande verbindingen zuidwaarts zitten op een ander station aangesloten dan waarop het grootste deel van het productiepark zit aangesloten. De tussenliggende verbinding (een korte redundante luchtlijn van 2635 MVA, zie de netkaart) vormt daarmee reeds nu al een hinderlijke bottleneck.

Om die een beetje te verlichten wil Tennet hem oppeppen met een tijdelijk derde circuit in de vorm van een bovengrondse noodverbinding. En dan spitsen de pylon geeks de kattenoren. Wat gaat men daar neerzetten? Zouden de standaard enkelcircuit werkmastjes voldoen zoals die veelvuldig bij reconstructies worden gebruikt? Of zou Tennet kiezen voor een steviger ontwerp vanwege het woeste klimaat en de niet verwaarloosbare tijd (enkele jaren) die de verbinding zal bestaan? Wat wordt het tracé? Op welke aansluitvelden wordt de verbinding aangesloten? En voor de netstrategen onder ons: wat wordt de capaciteit? Allemaal vragen waarop we nu het antwoord nog niet weten, maar die er duidelijk om vragen om de komende maanden de Eemshaven scherp in de gaten te houden. Moet je er binnenkort eens wezen? Neem je fototoestel mee.

Afbeelding: noodmasten zoals ze gebruikt zijn bij een reconstructie vlakbij Diemen. Het lijkt heel wat (mooi dubbelcircuit ook), maar deze vereisen een lijnhoek per mastpositie en hier werden ze slechts kortdurend ingezet. Zijn deze ijle tuienmasten ook bestand tegen ijzel, storm of gebruik voor waarschijnlijk ruim vier jaar, of wordt er voor iets zwaarders gekozen?

 

► Storing Amsterdam (ca. 350 MW afgevallen) zat op Hemweg [update 19.10h]

17 januari 2017 ∙ De stroomstoring die afgelopen morgen vanaf 04.19 uur een aanzienlijk deel van Amsterdam enkele uren op zwart zette, zal in de media vooral worden herinnerd doordat het treinverkeer in de ochtendspits er hopeloos door vastliep. De storing werd veroorzaakt doordat verdeelstation Hemweg-50 uitviel nadat er op het bovenliggende station Hemweg-150 van Tennet een nog onbekend probleem optrad.

Hemweg-50 is het grootste 50 kV-station van Nederland, gerekend naar het aantal verbonden circuits en ook het aangesloten vermogen. Wanneer dit station spanningsloos raakt gaan een groot deel van centraal en westelijk Amsterdam, het havengebied en een gedeelte van Zaamdam op zwart. Maar zoals het er nu uitziet is Hemweg-50 alleen het slachtoffer. De echte oorzaak zit in het naastgelegen (en nettechnisch gezien bovengelegen) station Hemweg-150, van netbeheerder Tennet. Op dat station is iets misgegaan waarna Hemweg-50 werd meegetrokken het zwart in.

We zien verder dat ook Amsterdam CS zonder stroom kwam te staan waardoor het treinverkeer het juist tijdens de ochtendspits liet afweten. Na een paar uur was de stroomvoorziening overal hersteld, maar het heeft nog de hele dag geduurd voordat het treinverkeer figuurlijk weer op de rails staat. Vooral dit heeft de aandacht weten op te eisen.

Het ironische is dat deze storing precies de tegenpool lijkt te zijn van wat er op 27 maart 2015 gebeurde bij de grote storing op Diemen-380, de eerste fatale fout in het Nederlandse 380 kV-net in veertien jaar. Ruim een miljoen aansluitingen vielen toen van het net af. Maar als door een wonder bleef het deelnet achter Hemweg (met daarin de Hemwegcentrale die bleef draaien en een koppeling via Oostzaan met 380 kV vanaf Krimpen – een verbinding die door een gelukkige meevaller in het netschema op Diemen niet via het 380-station liep) toen onder spanning terwijl de wijde omtrek het een paar uur zonder licht moest stellen. Of karma hier bestaat, laten we graag in het midden.

Netbeheerder Tennet heeft aangegeven dat het nog wel even kan duren voordat de precieze oorzaak is vastgesteld. Dat doet vermoeden dat het geen hardwareprobleem was zoals een geplofte schakelaar of uitval van een trafo. Het lijkt er eerder op dat de oorzaak moet worden gezocht in een procedure- of systeemfout, al dan niet samenhangend met onderhoud. Wanneer er meer bekend is over de precieze oorzaak zullen we het melden. Kijk intussen voor meer berichtgeving op de site of twitter van netbeheerder Tennet of op de site van Liander.

Afbeelding: gedeelte uit de HoogspanningsNet Netkaart V5.1 waarop het getroffen 50 kV-deelnet Hemweg herkenbaar is als een spin in het web van westelijk Amsterdam. Klik erop (of hier) voor een vergroting.

 

► Op sommige plekken lijndansen waargenomen

07 januari 2017 ∙ Op sommige plekken in met name Nederland ijzelde het op 07 januari. Ook was er wat wind, en daardoor werd net als vorig jaar rond deze tijd enig lijndansen (conductor gallop) waargenomen op sommige plekken. Tot zover bij ons bekend was het een stuk minder serieus dan vorig jaar rond deze tijd: er zijn geen berichten over spanningsdippen te vinden bij de netbeheerders of op Twitter en ook na afloop van de ijzel lijkt er geen probleem te zijn opgetreden

Lees hier meer over lijndansen, spanningsdippen en waarom dit bij ijzel af en toe kan optreden.

(Filmpje van de situatie op 07 januari in de buurt van Lekkerkerk, gemaakt door Michel van Giersbergen. We zien dat de draden inderdaad dansen, maar het gaat er allemaal vrij rustig aan toe. Dit is geen probleem voor het materiaal en het leidt niet tot verstoringen. Hooguit was het een wat ongemakkelijk gezicht.)

 

► Gelukkig 2017

 

► Mast 07 Oostzaan: overbodig, of een unieke kans?

20 december 2016 ∙ Net buiten het terrein van trafostation Oostzaan staat een hoogspanningsmast die sinds het ombouwen van de verbinding naar Beverwijk werkloos is geraakt. Hij staat op de nominatie om gesloopt te worden. Maar ho eens even? Kan daar nou niet wat leukers mee gedaan worden?

In het gebied tussen Beverwijk, Vijfhuizen en Bleiswijk wordt de bestaande bovengrondse 150 kV-verbinding vervangen door een zwaarder exemplaar met combinatiewintracks. Ook verderop bij trafostation Oostzaan heeft die operatie nog gevolgen. Een oude doorverbinding die vroeger net buiten het station bleef is nu veranderd in een volwaardige aansluiting. De hoogspanningsmast die de 150 kV-doorverbinding droeg is daardoor ontslagen van dienst. Netbeheerder Tennet is erg trots op nieuwe wintrackverbindingen en natuurlijk is het goed om te tonen dat lijnenbouw niet stil is blijven staan: het enige gezonde hoogspanningsnet is een net dat altijd in beweging is.

Maar het is ook goed om te laten zien waar je vandaan bent gekomen. Het hoogspanningsnet heeft een complexe geschiedenis van ruim een eeuw waarover met gemak hele boeken kunnen worden volgeschreven (hetgeen dan ook gebeurd is en nog steeds gebeurt). Naast tonen dat je als netbeheerder bovenop de huidige techniek zit, mag je ook gerust laten zien dat je iets beheert dat een lange geschiedenis en dito plek in de samenleving heeft.

Het mastje dat de doorverbinding bij Oostzaan droeg is een hoekpositie van de klassieke PEN/PUEM 150 kV donaumast: een ontwerp dat een belangrijke plek in de netgeschiedenis van Nederland inneemt. Vanaf de A8 gezien staat het mastje prominent als een schildwacht voor trafostation Oostzaan. Een van de leden op ons forum kwam met het voorstel om de mast niet te slopen, maar opzettelijk te behouden als zichtbare verwijzing naar een trots net. Door de mast op te tuigen met een bord waar bijvoorbeeld het logo van Tennet op staat kan worden verwezen naar het belang van elektriciteit in de huidige samenleving (middels het trafostation achter de mast) en hoe dat alles fysiek vorm had en heeft in het landschap. De afbeelding geeft een impressie van hoe de mast er dan uit zou kunnen zien.

Inmiddels lijkt er bericht te zijn gekomen dat de netbeheerder dit niet ziet zitten vanwege aansprakelijkheidsproblemen en veiligheid. Hier bij HoogspanningsNet lijkt ons dat een beetje vreemde motivatie (hek om de voet, artikel 461 erop en het probleem is juridisch gefixt), zodat we bij het standpunt blijven dat deze werkloze mast een unieke kans biedt voor een promotioneel mes dat aan twee kanten snijdt. Heren en dames op de berg in Arnhem, denk er nog eens over na.

 

► Vijf jaar hoogspanningsforum: verbinding in de interesse

03 december 2016 ∙ Vandaag is het precies vijf jaar geleden dat HoogspanningsNet het forum in gebruik nam. Een nieuwe manier van verbinding in de gedeelde interesse nam daarmee aanvang. Inmiddels is het voor geïnteresseerden in het elektriciteitsnet een vertrouwd onderdeel van hoogspanningsland geworden en kunnen we ons bij HoogspanningsNet nog amper een leven zonder voorstellen.

Vijf jaar, 940 topics en ruim 21.000 berichten later is gebleken dat het forum, dat enigszins aarzelend begon, inmiddels in een behoefte voorziet. Het werd een plek om kennis, inzichten en foto's te delen. Het forum is inmiddels uitgegroeid tot een bron van informatie voor zowel de mainsite alsook voor googelaars. Vele duizenden foto's en fotoreportages zijn er gedeeld. Materiaal waarvan telkens met goedvinden van de fotograaf dankbaar gebruik wordt gemaakt hier op de mainsite. Zonder het forum waren enkele excursies, een heleboel nieuwsberichten over bouwprojecten hier op de voorpagina en ook de huidige netkaart (een project dat veel overleg en feedback vereist) volstrekt onmogelijk geweest.

Toch ging het niet altijd van harte. De opkomst van het forum als plek om foto's te delen bleek zo'n succes dat de fotopagina's hier op de mainsite er min of meer uit geconcurreerd zijn. Voor deze pagina's, die sindsdien een kwijnend bestaan lijden, zal in 2017 een scopewijziging doorgevoerd worden. En de productieve fotografen herinneren zich van vorig jaar ook maar al te goed de pijnlijke episode met het congestiemanagement. Er werden zoveel foto's geplaatst dat onze vorige host de hik kreeg, waardoor een pijnlijk quotum moest worden ingesteld op het nieuwe aantal foto-MB's per dag. En als je als netbeheer iets niet wil, dan is het wel je productiepark beperkingen opleggen omdat je net het niet trekt.

En nu? Volgend jaar moet het platform een opwaardering van de software ondergaan en er moet een fatsoenlijke header op. Maar verder is het de bedoeling dat het inmiddels grootste sociale platform van Nederland en België rondom deze interesse gewoon een vaste waarde in hoogspanningsland blijft. Op naar de volgende vijf jaar.

 

► Stevinproject: modern vakwerk, Elia laat zien hoe het moet

07 november 2016 ∙ Na bijna twee decennia van relatieve rust lopen er op dit moment vier grote 380 kV-bouwprojecten in onze omgeving. Randstad Noordring, Doetinchem-Wesel, Meppen-Wesel en Stevin.

Waar in de twee Nederlandse projecten de wintracks hoogtij vieren, is men in Duitsland (Meppen-Wesel) en in België niet zo onder de indruk van buismasten in het koppelnet. Wie dan denkt dat men niet innoveert heeft het mis: ook vakwerk evolueert gewoon door. En juist het Stevinproject laat dat op niet te missen wijze zien. Het nieuwe mastontwerp met de geïsoleerde traversen heeft al eens eerder op de voorpagina gestaan, maar inmiddels zijn de eerste mastvakken met dit mastontwerp van hun draden voorzien. En pas nu kunnen we echt concluderen dat de nieuwe mast zeer goed gelukt is.

De nieuwe masten combineren het open, luchtige karakter van vakwerk met een moderne, strakke en welhaast stoere indruk. Ze zijn smal en relatief klein voor 380 kV. Meestal zou dat zijn uitgedraaid op een massieve, gedrongen aanblik met veel te grote knoopplaten, maar hier bij Stevin is het de ontwerpers van Elia gelukt om zware vierbundels te combineren met vakwerk in een vlotte, moderne en potente aanblik. Een hele kunst die vanuit ons oogpunt op deze site zeker een compliment verdient.

Stevin bevat naast een nieuwe luchtlijn ook een paar kabelgedeelten, die (net zoals de Delftkabel) gezien kunnen worden als een hoogspanningstechnisch waagstuk. En natuurlijk bevat het project ook enkele stations. Daarvoor is gekozen voor GIS-stations. Dit type station isoleert de geleiders en rails met een ander gas dan lucht en de schakelstations zijn daardoor veel kleiner en enigszins strakker van uiterlijk dan een openluchtopstelling.

Meer foto's van het bouwproject bekijken of meer informatie vinden? Neem een kijkje op ons forum en bezoek de projectwebsite van Stevin, www.stevin.be. Of als je in de buurt bent, bekijk de masten en stations eens in het echt.

Afbeeldingen: Boven zien we de nieuwe verbinding naast een oudere 150 kV-lijn staan – je ziet het goed, de nieuwe 380 kV-lijn is kleiner dan de oude 150 kV-lijn. Onder: opstijgportaal op Maerlant. Bovengrondse 380 kV met vakwerk hoeft anno 2016 helemaal niet ouderwets te zijn.

 

► Afbraak van Hoogeveen-Veenoord: een opmerkelijke keuze

12 oktober 2016 ∙ Vandaag wordt de eerste hydraulische schaar gezet in een van de 92 masten van 110 kV Hoogeveen-Veenoord. Sloop van oude verbindingen ten gunste van rationalisering of netverzwaring is van alle tijden, maar met die gedachte in het achterhoofd is met de afbraak van Hoogeveen-Veenoord iets bijzonders aan de hand: voor deze verbinding komt niets terug.

Op dit moment is men alleen al in Nederland bezig met het verbouwen of laten verdwijnen van vier bovengrondse verbindingen. Maar waar tussen Beverwijk en Vijfhuizen een netverzwaring plaatsheeft (150 kV wordt versterkt met 380 kV) en in Doetinchem (Doetinchem-Langerak) een vervangende grondkabel voor hetzelfde tracé terugkomt, verdwijnt Hoogeveen-Veenoord zonder een opvolger of verzwaring. Hoogeveen en Veenoord zijn niet langer meer verbonden.

Het volledig schrappen van een link uit het net zien we maar zelden. Wat is er de reden van dat het hier toch gebeurt? Wat het ook is, het zal niet uit de koker van de netstrategen zijn gekomen. De laatste jaren zijn er grote aanpassingen in het zuidelijk Drentse 110 kV-net gedaan. Netverzwaringen, veranderingen en nieuwe verbindingen zijn aangelegd. Zo zijn Coevorden, Veenoord, Emmen en Hardenberg erop vooruitg gegaan qua capaciteit en betrouwbaarheid.

Maar kind van de rekening is Hoogeveen. De derde stad van Drenthe hangt na afbraak nog slechts in het net door middel van een betrekkelijk lichte 110 kV-verbinding vanaf Hardenberg (capaciteit 91 MVA redundant) en een grondkabel vanaf Beilen. Deze kabel is voor 110 kV een zware jongen (300 MVA), maar hij is niet redundant: een circuitfout of onderhoud op de aansluitvelden betekent onherroepelijk verlies van de verbinding. Als dit het verbindingsdeel Wijster-Hoogeveen betreft, kan de vuilverbrander ook niet leveren richting Hoogeveen. Andere productie is er niet, zodat de volledige belasting van Hoogeveen en omstreken dan over de kleine bovengrondse verbinding vanaf Hardenberg moet lopen. Op koude winterdagen trekt dat een zware wissel op het kleine oude lijntje.

We zien dat Hoogeveen-Veenoord onder normale omstandigheden dus probleemloos gemist kan worden, maar bij uitval of niet-beschikbaarheid van de zware grondkabel wordt de situatie interessant wanneer het koud weer is. Bij HoogspanningsNet doet dit ons dan ook vermoeden dat de sloop is ingegeven door heel andere dingen dan netstrategie. Denk aan het naleven van (misschien te haastig gedane) toezeggingen rond 2010, of aan een noodzaak tot het creëren van beschikbare kilometers voor het uitruilbeginsel. In elk geval lijkt het ons waarschijnlijk dat de netstrategen op de berg in Arnhem hier geen stukje taart op eten.

Meer foto's en discussie? Neem een kijkje op ons forum.

Afbeeldingen: een week geleden zijn de eerste draden verwijderd. Bij een oude 110 kV-verbinding is dat nog met de hand of met licht materieel te doen. (De 110 kV-circuits onder de zware combinatieverbinding op de achtergrond volgen niet hetzelfde tracé als de te slopen verbinding en doen Hoogeveen niet rechtstreeks aan.) Onder: kaartje van Tennet toont de te slopen verbinding.

 

► Need4Grid: kruip in de huid van een netstrateeg

10 september 2016 ∙ Heb je alle Pokemons in je buurt gevonden? Probeer dan eens een nieuwe uitdaging: maak spelenderwijs kennis met de wereld van modern netbeheer in het computerspel Need4grid.

De Franse netbeheerder RTE heeft een poosje terug samen met Elia de game Need4Grid (N4G) laten bouwen: een spel waarin het beheer van een hoogspanningsnet centraal staat. Dat twee netbeheerders dit initiatief hebben genomen past in de trend dat netbeheerders zich de laatste jaren meer naar buiten keren. Met het spel wil men bij het (jonge) publiek onder de aandacht brengen wat het netbeheer inhoudt en wellicht ook wat meer begrip kweken.

N4G lijkt qua gameplay enigszins op Rollercoaster Tycoon. Op een speelveld van vierkante tegels met landschapseenheden kunnen centrales, verbindingen, trafostations en klantaansluitingen gebouwd worden. Doel is het bouwen en onderhouden van een hoogspanningsnet dat zo efficiënt mogelijk is in zowel technisch, financieel en maatschappelijk opzicht.
Buiten technische aspecten (transportcapaciteit van verbindingen, staat van onderhoud, snoeibeleid) is er ook rekening gehouden met ambtelijke procedures (tijd!) die aanleg van een nieuwe verbinding vergt, met de kosten van het tracé en met de tevredenheid van de bevolking: een zware koppelnetverbinding door een natuurgebied aanleggen wordt niet zo gewaardeerd en dat kost je punten. Ook heb je maar beperkt kapitaal en middelen ter beschikking, zodat je daadwerkelijk strategisch te werk moet gaan. In de hogere levels kom je steeds complexere, maar telkens realistische elementen tegen zoals verschillende spanningsniveaus, congestie, technische beperkingen, onvoorspelbare productie door hernieuwbare bronnen… en zelfs het gevaar van een cascadestoring en een belabberd publieksimago wanneer je er een bende van maakt.

Alles bij elkaar is N4G het eerste spel dat onze niche als hoofdelement heeft, zodat we er als hoogspanningsliefhebbers zeer content mee moeten zijn.
N4G is gratis en kan (solo) zonder account worden gespeeld op een computer en ook via een app op de telefoon. Wie wel een account aanmaakt kan zijn scores bewaren, levels opklimmen en (als je heel goed je best doet) zelfs in de high score list komen. Het spel beschikt over documentatie over de gesimuleerde elementen (vergelijkbaar met de Stroomcursus) en wie bij Settings op het Belgische vlaggetje klikt kan zelfs Nederlandstalig spelen.

Lees meer op need4grid.com, probeer het eens uit en deel je ervaringen op ons forum.

Afbeeldingen: enkele afbeeldingen uit de (nog simpele) tutorial-levels van Need4Grid. Voor wie altijd al dol was op netstrategie en het maken van netkaarten is N4G een buitengewoon leuk tijdverdrijf.

 

▼ Lees oudere berichten

---

  Snel iets vinden                                                                                                

► Meer nieuws? Bekijk ook het nieuws van Tennet of het nieuws van Elia

► Ingewikkelde vraag? Neem eens een kijkje op ons forum

► Stroomstoring gehad? Kijk hier of die in het hoogspanningsnet zat