Actueel

► Need4Grid: kruip in de huid van een netstrateeg

10 september 2016 ∙ Heb je alle Pokemons in je buurt gevonden? Probeer dan eens een nieuwe uitdaging: maak spelenderwijs kennis met de wereld van modern netbeheer in het computerspel Need4grid.

De Franse netbeheerder RTE heeft een poosje terug samen met Elia de game Need4Grid (N4G) laten bouwen: een spel waarin het beheer van een hoogspanningsnet centraal staat. Dat twee netbeheerders dit initiatief hebben genomen past in de trend dat netbeheerders zich de laatste jaren meer naar buiten keren. Met het spel wil men bij het (jonge) publiek onder de aandacht brengen wat het netbeheer inhoudt en wellicht ook wat meer begrip kweken.

N4G lijkt qua gameplay enigszins op Rollercoaster Tycoon. Op een speelveld van vierkante tegels met landschapseenheden kunnen centrales, verbindingen, trafostations en klantaansluitingen gebouwd worden. Doel is het bouwen en onderhouden van een hoogspanningsnet dat zo efficiënt mogelijk is in zowel technisch, financieel en maatschappelijk opzicht.
Buiten technische aspecten (transportcapaciteit van verbindingen, staat van onderhoud, snoeibeleid) is er ook rekening gehouden met ambtelijke procedures (tijd!) die aanleg van een nieuwe verbinding vergt, met de kosten van het tracé en met de tevredenheid van de bevolking: een zware koppelnetverbinding door een natuurgebied aanleggen wordt niet zo gewaardeerd en dat kost je punten. Ook heb je maar beperkt kapitaal en middelen ter beschikking, zodat je daadwerkelijk strategisch te werk moet gaan. In de hogere levels kom je steeds complexere, maar telkens realistische elementen tegen zoals verschillende spanningsniveaus, congestie, technische beperkingen, onvoorspelbare productie door hernieuwbare bronnen… en zelfs het gevaar van een cascadestoring en een belabberd publieksimago wanneer je er een bende van maakt.

Alles bij elkaar is N4G het eerste spel dat onze niche als hoofdelement heeft, zodat we er als hoogspanningsliefhebbers zeer content mee moeten zijn.
N4G is gratis en kan (solo) zonder account worden gespeeld op een computer en ook via een app op de telefoon. Wie wel een account aanmaakt kan zijn scores bewaren, levels opklimmen en (als je heel goed je best doet) zelfs in de high score list komen. Het spel beschikt over documentatie over de gesimuleerde elementen (vergelijkbaar met de Stroomcursus) en wie bij Settings op het Belgische vlaggetje klikt kan zelfs Nederlandstalig spelen.

Lees meer op need4grid.com, probeer het eens uit en deel je ervaringen op ons forum.

Afbeeldingen: enkele afbeeldingen uit de (nog simpele) tutorial-levels van Need4Grid. Voor wie altijd al dol was op netstrategie en het maken van netkaarten is N4G een buitengewoon leuk tijdverdrijf.

 

► Netkaart V5.1 neemt het Franse koppelnet mee

27 augustus 2016 ∙ Wie naar Frankrijk op vakantie gaat en daar over de graanvelden loert kan niet om het Franse hoogspanningsnet heen. Alleen die grote PDF-netkaart van RTE, dat is best wel lastig op het dashboard. Maar voor het Franse koppelnet van 220 kV en hoger is dat probleem voorbij: dat staat sinds gisteren op de HoogspanningsNet Netkaart V5.1. 

Wat er in het land van chats, Beaubourgs en uiteraard ook van de moeder aller hoogspanningsmasten gebeurt heeft een grote weerslag op de stand van zaken (lees: de loadflow) in het hele Europese ENTSO-net. Het land van netbeheerder RTE is voor zowel hobbyisten alsook voor professionals interessant om in de gaten te houden. En sinds gisteren kan dat ook via onze eigen netkaart, want dankzij het noeste werk van een paar sterk geïnteresseerden is het Franse koppelnet (verbindingen en stations van 225 kV en hoger) in het afgelopen half jaar gekarteerd als KML met de mogelijkheid tot verdere uitbouw lagere spanningen.

Op het eerste gezicht lijkt het een wat vreemde stap voor ons om het Franse koppelnet te karteren. Onze focus is immers Nederland en België. Maar vanwege de database-opzet, nieuw sinds V5.0, is het sindsdien mogelijk om met meerdere personen tegelijk en simultaan aan verschillende dingen op de kaart kunnen werken. De een weet veel van het Belgische 70 kV-net, een ander is beter in het internationale koppelnet, een derde weet alles van offshore wind. Het zou jammer zijn om dat niet te benutten. Zolang we er maar voor zorgen dat ons kerngebied (Nederland en België) de focus blijft houden, kan het geen kwaad om verder te durven kijken en te zien wat meerwaarde voor ons heeft.

Op termijn is het de bedoeling om de netkaart standaard te laten openen op Nederland en België: de 'productiekaart' waarop de focus ligt. Wie meer wil, kan dan een extra vinkje aanklikken. Daarna verschijnen ook de andere gebieden die op dat moment in de kaart zijn opgenomen, zoals Frankrijk en in de toekomst ook andere gebieden zoals Duitsland. Omdat zo'n functie met een vinkje momenteel technisch nog niet is gerealiseerd maar Frankrijk al wel gereed is, krijgen gebruikers er tot die tijd het Franse koppelnet eventjes 'gratis' bij als ze de standaard netkaart openen. Oh la la…

Afbeelding: Frankrijk, land van de chats. Foto door Tom Borger. Onder: screenshots van de huidige situatie in V5.1 Tour de France: geen technische wijzigingen, maar wel is het Franse koppelnet erbij gekomen.

 

► Brand in kippenschuur beschadigt hoogspanningslijn

15 augustus 2016 ∙ Het begon rond 02.15 uur met een melding in het landelijk bestuurscentrum van Tennet op de berg in Arnhem dat in de 110 kV-circuits Beilen-Veenoord en Beilen-Musselkanaal een circuitfout was opgetreden. De oorzaak bleek brand in een kippenschuur die pal onder de verbinding stond, waardoor in beide circuits een of meer fasedraden fysiek braken.

Volgens Eefje van Gorp, woordvoerder bij Tennet en deze morgen te horen op Radio Drenthe, is het betrekkelijk zeldzaam dat een hoogspanningskabel fysiek bezwijkt door brand onder de verbinding, hoewel ons bij HoogspanningsNet nog een geval uit Veenendaal van twee jaar geleden bekend is waarbij hetzelfde gebeurde. Het uitvallen draaide echter niet uit op een stroomstoring. Doordat het net redundant is uitgevoerd en ter plaatse (midden Drenthe) ook ringvormen bevat, kon het net het verdragen dat beide circuits uitklapten zonder dat er een stroomstoring ontstond op de civiele stations. Alleen een klantaansluiting van de NAM in Norg raakte spanningsloos.
Tennet geeft aan in eerste instantie mee te leven met de boer die 15.000 kippen verloor. Het siert de netbeheerder om dit uit te spreken, waarmee impliciet wordt verteld dat de schade aan de hoogspanningslijn gelukkig 'gewoon' maar herstelbare blikschade is.

De komende dagen zal de verbinding gerepareerd moeten worden en tot die tijd is de N-1 redundantie in Drenthe even uitgenut. Sneller kan niet, want het vervangen van enkele tientallen meters beschadigde fasedraden is ingewikkelder dan het lijkt. Bij de brand is asbest vrijgekomen en ook zijn beide circuits verderop in hun trace bijgehangen in de zware combinatiemasten van Zwolle-Meeden. Daar hangen er 380 kV-circuits boven de 110 kV-circuits, zodat er door inductie vanuit deze zwaardere circuits enige restspanning ontstaat, zelfs als de 110 kV-circuits volledig zijn losgeschakeld. Het repareren en terug in dienst brengen is dus een specialistenwerkje.

Afbeelding: het nut van redundantie. Gedeelte uit de netkaart (schematische weergave). De afgekruiste verbinding is uitgevallen. Men ziet dat alle stations die met de verbinding te maken hebben alsnog vanaf de andere kant invoeding konden krijgen, waardoor er geen stroomstoring ontstond.

 

► Tennet heeft een nieuwe, publieksvriendelijker website

28 juli 2016 ∙ Ze doen het deze zomer niet bepaald rustig aan daar op de berg in Arnhem: naast de grote projecten bij Haarlem en Doetinchem en een nieuw KCD heeft netbeheerder Tennet ook zijn website grondig vernieuwd.

Dat had Tennet ook in 2013 al gedaan, maar deze keer hebben ze het grondiger aangepakt. De nieuwe site past in het plaatje van hoe veel meer moderne websites eruitzien: grote elementen, gekleurde vlakken, een opbouw die sterk verticaal is en teksten die meestal slechts enkele zinnen lang zijn. Tennet volgt daarmee het voorbeeld van onder andere ENTSO-E en het KNMI. Voor ons als geïnteresseerden zal het opnieuw even wennen zijn om alles terug te vinden. Enkele gebroken links vanaf onze site zijn dan ook onvermijdelijk.

Het past in de bedrijfsstrategie om meer naar buiten te treden, een strategie die de laatste drie jaar in sterk toenemende mate door het bedrijf wordt gehanteerd. De nieuwe site is meer dan voorheen gericht op het grote publiek en is sterker geworden in het bieden van achtergrondinformatie. En met dat laatste komt Tennet zelf steeds meer een niche binnen die wij bij HoogspanningsNet vroeger vrijwel voor onszelf hadden. We zien dus dat het hoog tijd wordt dat ook wij ons eens gaan herbezinnen op een vlottere template voor de site, zodat wij onze eigen plek in Hoogspanningsland ook anno nu met verve kunnen blijven bekleden.    

 

► Leesvoer. Het nieuwe Tennet-KCD is uit

09 juli 2016 ∙ Zomerweer dat begint met een K en eindigt met een T (koud en nat) is sinds vandaag helemaal niet erg meer: het nieuwe Tennet KCD 2016 is uitgebracht. Hoera, we hebben weer wat te lezen op de achterbank.

Iedere twee jaar brengt netbeheerder Tennet een zogeheten KCD uit: het Kwaliteits- en CapaciteitsDocument. Het geldt als een kruising tussen een standaardwerk en een periodieke update over de staat van het net, de investeringen, knelpunten en plannen. Voor geïnteresseerden in de Nederlandse hoogspanningsnetten is het een soort bijbel. Wie het KCD een beetje kent weet goed wat en waar het de komende jaren te doen is in hoogspanningsland. Zoals iedere keer staan er veel dingen in die voor de ingewijden al bekend waren, maar ook zijn er telkens kleine nieuwe aanpassingen of projecten die niet voorzien waren. Juist voor dit soort nieuwe ontdekkingen is het KCD een goudmijn.

Op 06 juli heeft Tennet de nieuwste editie voorgelegd aan de ACM (lees: het document is vrijgegeven aan het publiek). Net als twee jaar geleden is ook dit jaar het KCD weer in twee delen opgesplitst. Deel één behandelt met name de bedrijfsvoering en is met name voor mensen met interesse in de interne handel en wandel van de sector interessant. Deel twee behandelt de staat van de netten en daarmee is dat deel voor de traditionele mastengekken, netstrategen en fotografen het interessantst. 

Download het nieuwe KCD rechtstreeks bij Tennet of hier bij onszelf. (We hosten hem zelf ook, als onderdeel van de verzameling actuele en historische KCD's en regionale KCD's. We gaan tenslotte tot het draadje.)

KCD 2016 deel I  (kwaliteitsbeheersing)
KCD 2016 deel II (investeringsplannen en de staat van de netten)

Tennet heeft maar weinig aandacht gegeven aan het vrijgeven van het document (zo staat het alleen zijdelings genoemd in een nieuwsbericht over decentrale opwek), maar dat is ook geen wonder: de markt van lezers is betrekkelijk klein. Hier op HoogspanningsNet is dat wel anders: wij gaan tot het draadje, zodat een nieuw KCD met gemak de voorpagina haalt en het voer voor discussies op ons forum zal zijn. 

 

► Tennet presenteert visie voor groot offshore converter-eiland

10 juni 2016 ∙ Men kan van alles zeggen van Tennet, maar niet dat ze visieloos zijn. Wintracks, het onder de grond stoppen van 2635 MVA op 380 kV en het starten van een project met een supergeleidende grondkabel in het 110 kV-gebied zijn allemaal projecten met visie. Maar het kan gekker: wat dacht je van een opgespoten convertereiland middenin de Noordzee?

Offshore windparken produceren vermogen dat naar land moet worden versleept. Dat gaat niet met wisselstroom, want wisselstroom onder water houdt het slechts ongeveer honderd kilometer vol voordat allerlei hinderposten zoals capacitief gedrag van de kabel ervoor zorgen dat het energieverlies onderweg onacceptabel wordt. Gelijkstroom heeft daar geen last van, zodat het mogelijk is om grote windparken ver uit de kust te zetten. Duitsland is daar al ver mee. In het Duitse deel van de concessie van Tennet staan de nodige offshore converters: platforms waarop de windparken worden aangesloten als een soort stekkerdoos, waarna het vermogen in de vorm van gelijkstroom naar land wordt getransporteerd.

Maar die Duitse platforms zoals DolWin, BorWin Alpha en Beta en SylWin staan telkens op stalen poten en ze kunnen per stuk meestal niet meer dan een gigawatt vermogen aan. Dat is niet genoeg voor wat er in de toekomst wordt verwacht: misschien wel tientallen gigawatts aan windvermogen in de Noordzee. Het net op zee zou dan alsnog in een kabelspaghetti veranderen. Er moet kortom een nieuwe slag worden gemaakt.

Beter goed gejat dan slecht bedacht is te extreem gesteld, maar het moet gezegd worden dat Tennet even bij de buren in België heet gekeken en het plan van Elia wat heeft opgepompt. Waarom zou je de converters op stalen poten zetten als het ook op een opgespoten eiland kan? Je hebt dan meer ruimte, zit niet vast aan grenzen door omvang en gewicht en je kan eenvoudig uitbreiden.

Dat vormde de basis voor een toekomstvisie waarin een kunstmatig eiland op de Doggersbank, in de uiterste punt van het Nederlands territoriaal water, een functie zou kunnen vervullen als een spin in het web van een toekomstig multinationaal elektriciteitsnet op de Noordzee. Het eiland zou verschillende clusters windparken moeten kunnen faciliteren en verbindingen naar uiteindelijk alle landen rondom de Noordzee moeten hebben.

Natuurlijk, een visie is een visie. Netbeheerders hebben die wel vaker. Maar aan deze visie is één ding dat opvalt: het moment waarop deze wordt gepresenteerd. Juist deze weken worden in Europa getekend door het Britse referendum over de Brexit. Dit eilandplan laat met enige bombarie zien dat Europese landen rondom de Noordzee elkaar nodig hebben als het gaat om toekomstige energiestrategie. Het moment om dit plan te presenteren lijkt daardoor niet geheel toevallig, zo hebben wij bij HoogspanningsNet het gevoel.

Of het eiland er komt? Dat weten we pas tussen 2030 en 2050. 
Lees het persbericht op de site van Tennet voor meer details.

Afbeeldingen: boven een impressie zoals Tennet zich het eilandplan voorstelt. De omvang van het convertereiland zou ongeveer 6 km² moeten worden en er moet meer dan 10 GW convertercapaciteit op kunnen staan. Onder: een deel van de huidige situatie in het Duitse Noordzeenet. We zien meerdere windparken en een aantal converters op stalen poten.

 

► HoogspanningsNet Netkaart V5.0 is vrijgegeven

20 mei 2016 ∙ Reeds in februari kondigden we het al aan. En vandaag is het zo ver: de HoogspanningsNet Netkaart V5.0 is vrijgegeven. Onder de nickname Databeest is V5.0 het vlaggenschip van nieuwe release cycle met opnieuw grote innovaties.

Was de grootste innovatie van versie 4.0 dat de netkaart web-based werd, in versie 5.0 zijn we daar nog een stap verder in gegaan: de kaart is nu veranderd in databased. De KML-entiteiten zijn in een MySQL-database op een webserver gezet en worden bij het bekijken van de kaart on the fly opgehaald, toegesneden op de kijkhoogte en het bereik van het blikveld van de gebruiker. Dynamische weergave: hoe verder je inzoomt, hoe meer details zichtbaar worden. Eigenlijk net als Google Maps. Met andere woorden, het 'volloopprobleem' (een blikveld bedekt met labels en namen waardoor je door de bomen het bos niet meer zag) is nu voorgoed uit de weg geruimd en de deur is geopend naar het doorvoeren van een paar nieuwe features die voorheen onmogelijk waren.

Dankzij ijverig werk van enkele vrijwilligers zijn alle hoogspanningsmasten in Nederland gecarteerd en ze zijn ingevoerd op de kaart – het zijn er ruim 13.000! Ze dragen allemaal ook daadwerkelijk het mastnummer conform de nummering van de netbeheerder. Niemand anders heeft dit.

Verder is voor ieder trafostation in Nederland én België uitgezocht wat de secundaire zijde voor (midden)spanning voert. Staat er bijvoorbeeld 6, 10, 12, 13, 15 of 23 kV op het middenspanningsnet van een zeker trafostation? Vroeger moest je daarvoor eindeloos graven in de KCD's, maar straks is letterlijk één blik op de kaart voldoende. Ook dit heeft niemand anders. De HoogspanningsNet Netkaart maakt opnieuw een grote stap.

De pictogrammen en labels zijn veranderd van PNG-afbeeldingen in afbeeldingen die door een script worden opgebouwd, toegesneden op wat de database dicteert voor een zeker station. Dit scheelt in performance en alle mogelijke combinaties zijn nu mogelijk. Door de dynamische eigenschap worden telkens alleen de objecten geladen en vernieuwd die op dat moment binnen het kijkvenster in beeld zijn. Dat scheelt data en kostbare tijd. Ook in elektrisch opzicht zijn er nieuwe verbeteringen: de 23- en 25 kV-netten in de zuidelijke Randstad verschijnen in sneltempo op de kaart en alle netvlakken zijn gelijkgetrokken met de NEN IEC 60038, zodat er een vast aantal intervallen is ontstaan met hun eigen netvlakkleur. Chaos op de kaart wordt op die manier voorkomen.

Versie 5.0 is door de database-opzet dermate anders dat een nieuwe release cycle gerechtvaardigd is. Versie 4.5 blijft tot nader order ook nog werken, maar er wordt (behalve een toegevoegde mededeling met verzoek tot updaten) geen verdere actualisatie meer voor geboden. Ons advies: doe jezelf niet tekort! Haal versie 5.0 binnen. Blijf actueel en ga tot het draadje met ons. Nu en in de toekomst – want jawel, de eerste ontwikkelingen voor de 6-serie zijn al gestart.

Afbeeldingen: screenshots van de HoogspanningsNet Netkaart versie 5.0 in de interface van Google Earth. Klik hier voor een vergroting. Meer screenshots zien? Kijk hier, een hele pagina vol. Vragen? Stel ze op ons forum.

 

► Protesten in Afghanistan vóór de aanleg van een hoogspanningslijn

18 mei 2016 ∙ In Nederland en België is vrijwel overal elektriciteit en ook vrijwel altijd. We zien het als vanzelfsprekend. Of eigenlijk zien we het liever niet. De aanleg van een nieuwe hoogspanningslijn kan al decennialang rekenen op flink wat protest. Hoe anders is dat af en toe in gebieden ver weg van hier.

In onze streek hebben hoogspanningslijnen geen goede naam: men vind een bovengrondse verbinding achterhaald, lelijk en tegenwoordig ook eng. ‘Vind maar een andere manier om de stad van stroom te voorzien, zolang het maar niet door mijn tuin heen is’. De laatste jaren zijn er zelfs voor het eerst serieuze protesten tegen grondkabels verschenen geïnitieerd door mensen die niet eens de grond bezitten waar de grondkabel in wordt aangelegd. Kortom, hoogspanningslijnen, of ze nu bovengronds of ondergronds zijn uitgevoerd, zien de meeste mensen in rijke landen tegenwoordig liever gaan dan komen.

Maar er zijn veel gebieden op de wereld waar elektriciteit en de toegang ertoe helemaal niet zo vanzelfsprekend is als hier. In die streken betekent elektrificatie tot op de dag van vandaag hetzelfde als wat het hier een eeuw geleden was: hoop en vooruitgang. Elektriciteit betekent de kans op een beter leven. In zulke gebieden speelt zich het omgekeerde af: hoogspanningslijnen, trafostations en aansluiting op het net zijn er gewild. Afgelopen week zagen we in Afghanistan een wel heel uitgesproken voorbeeld. Duizenden Hazara’s, een etnische minderheid, zijn daarop boos naar de hoofdstad Kabul getrokken om verhaal te halen en hun ongenoegen te uiten over het niet aanleggen van een nieuwe hoogspanningslijn door hun gebied.

De hoogspanningslijn (met een capaciteit van 500 MVA en gekend onder de naam TUTAP) zou samen met een paar trafostations en enige andere projecten (CASA-1000) elektriciteit introduceren in het momenteel nauwelijks geëlektrificeerde provincie Bamyan. Maar de vorige regering besloot het tracé van TUTAP te wijzigen waardoor de verbinding nu door een gebied komt te lopen waar veel minder Hazara’s wonen. De Hazara’s zien dit als discriminatie en eisen dat het eerder beraamde tracé door Bamyan weer gevolgd wordt. Het draaide afgelopen maandag uit op grimmige protesten. “De overheid moet weten dat wij ook elektriciteit willen in onze provincie. Als ze niet luisteren, gooien we de stad op slot.” aldus een van de demonstranten.

Foto: Afghanen op de been bij reeds het tweede protest vóór de aanleg van de TUTAP-hoogspanningslijn dragen protestborden met de beeltenis van een hoogspanningsmast waar nu eens géén rood kruis doorheen staat en waarvoor juichend de armen omhoog worden gestoken. TUTAP is our redline. Het belang van elektriciteit kan bijna niet overschat worden.

 

▼ Lees oudere berichten

---

  Snel iets vinden                                                                                                

► Meer nieuws? Bekijk ook het nieuws van Tennet of het nieuws van Elia

► Ingewikkelde vraag? Neem eens een kijkje op ons forum

► Stroomstoring gehad? Kijk hier of die in het hoogspanningsnet zat