Geen zorgen, dat is normaal. 
.png "Ga naar de website van TenneT TSO, de Nederlandse netbeheerder"){kind=logo}
04 september 2024 ∙ Gisteren verdween de laatste nog resterende mast van de voormalige verbinding 220 kV Vierverlaten – Robbenplaat, de lijn die vervangen werd door een zwaardere 380 kV opvolger. Bouw krijgt altijd de aandacht, maar ook de sloop van een hoogspanningslijn is beslist geen sluitpostje.
De Groningse weides en velden tussen Vierverlaten en de Eemshaven zijn in de laatste vijf jaar veranderd. Niet alleen zijn de NAM-aardgaslocaties geleidelijk gesloten, ook is de aanblik van de hoogspanningslijn die er stond flink gewijzigd. De brede vakwerkmasten die er sinds 1972 stonden hebben plaatsgemaakt voor een lijn met wintracks waar viermaal 380 kV in hangt. Die werd anderhalf jaar geleden voltooid, waarna de bestaande 220 kV-lijn overbodig raakte en kon worden afgebroken. Over of dat nou een goed idee was en over wat we van die wintracks vinden buigen we ons vandaag niet. Wel over hoe onderschat sloop als karwei is.
Zowel bij bouw als bij sloop geldt dat er afspraken nodig zijn met de landeigenaren. Staan er gewassen op de akkers? Dan is het handig als er pas na oogsttijd gesloopt wordt of als er volgend jaar met opzet een stuk niet wordt ingezaaid. Dat kost de landeigenaar inkomsten zodat een onderhandeling ontstaat van geven en nemen bij een kop koffie. Compensatie voor vernielde gewassen of pas sloop na het oogstseizoen, of voor het volgend jaar met opzet een stuk akker niet inzaaien. Met de grote meerderheid van de landeigenaren wordt overeenstemming bereikt en de kans dat tegenwoordig een mast nog voorgoed blijft staan is zeer klein.
Bij een zware hoogspanningslijn is sloop geen klus die door elk sloopbedrijfje kan worden gedaan. Zo kunnen de draden per spanveld meer dan een ton wegen. Gewoon doorknippen en op de grond laten vallen kan niet, ze zouden dwars door een nokbalk, boom of een hek heen slaan. Draden worden bij de sloop op bijna gelijkvormige wijze verwijderd als bij de bouw. Men hangt katrollen aan de isolators en rolt de draden op terwijl ze onder trekspanning worden gehouden met een dunnere kabel. Vervolgens wordt die dunnere kabel zelf pas uit de katrollen getrokken. De draden worden opgerold en kunnen naar een smelterij, de isolators worden waarschijnlijk stortafval.
Natuurlijk moet je ook met je katrollen opletten dat je niet teveel kracht zet in een richting waar de traverse niet op is berekend. Anders kan er wel eens iets afbreken…
Dan moeten de masten zelf verwijderd worden. Dat vraagt om rijplaten, een kraan, containers, meerdere graafmachines met hydraulische knipscharen en naderhand het schoonmaken van de site vanwege verfbladders en staalsplinters. Het mag niet te hard waaien tijdens zo'n operatie. Onweer en stromende regen is uit den boze. Over regen gesproken, dat deed het heel veel en heel vaak in de afgelopen anderhalf jaar. Zoveel zelfs dat de sloop vertraging opliep omdat de zompige Groningse weides niet te betreden waren zonder van alles te vernielen en je hopeloos vast te rijden. Slopen van masten ging vroeger met snijbranders, tegenwoordig met hydraulische scharen. In een halve dag kan men een hele mast van veertig meter hoog en twintig ton zwaar aan min of meer handzame stukjes knippen die daarna in puincontainers een enkeltje hoogovens krijgen.
En dan moeten de fundaties verwijderd worden. Heipalen worden meestal geknipt: op twee meter onder het maaiveld zaagt men ze door zodat toekomstig landgebruik er geen last van heeft. De gehele paal trekken door hem te laten trillen en onder hoge druk water langs de zijkant te injecteren kan ook, maar dat is wel duurder en beduidend meer werk. Wanneer op de plek van een mast concrete plannen zijn voor andere infra zal men dit proberen. Andere masten staan op een gecombineerd fundament van een of meer grote blokken beton waar ook heipalen onder kunnen zitten. Zo'n fundatie los krijgen is een heel karwei waarbij een sterke hijskraan, graafmachines en wat behendigheid met de hydraulische scharen komt kijken. Onder andere bij hoekmastpositie 03 van deze lijn was er zo'n combinatiefundament. Alle vier de voeten hadden een groot onderheid betonblok van 36 ton per stuk. Zulke blokken worden in hun geheel afgevoerd naar een puinbreker, die er op zijn beurt (de stagiair met de kraan wellicht) wel een tijdje zoet mee is om al dat beton te vergruizen.
Uiteindelijk moet het weiland worden hersteld. De gaten moeten gedicht worden, afrasteringen hersteld, de rijplaten verwijderd en er wordt soms opnieuw ingezaaid. Pas na een akkoordverklaring van de landeigenaar, waarin deze aangeeft dat de grond werkelijk leeg en zo goed mogelijk hersteld is opgeleverd, zit de sloop er echt op. Kop koffie erbij, en nog 128 masten te gaan.
Afbeeldingen: een mast van Eemshaven – Vierverlaten 220 kV in de takels om in mootjes te worden gekniopt. Dit was hoekmast 16 bij Aduard, de laatste die nog stond. Midden: de hoogspanningslijn in betere tijden, maar al wel met zijn opvolger in aanbouw. Onder: kraan eraf, betonblok erop, en de volle 36 ton wordt afgevoerd naar een puinbreker. Foto's door Bram Gaastra.
Wie in Frankrijk zijn powersafari-oog de kost geeft kan niet om ze heen: grote hoogspanningslijnen van het 400 kV koppelnet van 
Wel honderd verbindingen waren er inmiddels gebouwd met de Anjou. Geen enkele werd uiteindelijk op 730 kV gebracht. Omdat de Anjous van meet af aan ook voor 400 kV waren ontworpen is er geen kapitaalvernietiging opgetreden. Sterker nog, er groeide gaandeweg een reden om juist bij voorkeur niet meer naar 730 kV te willen. Op 400 kV kan je twee circuits kwijt in een Anjou waardoor de verbinding 
Dat was even schrikken voor pylon geeks die het Dagblad van het Noorden op de mat krijgen, een regionale krant die Drenthe en Groningen (maar in de praktijk vooral Groningen) behandelt. Groningen wil ondergronds met hoogspanning, zo meldt een woeste kop waar vervolgens plompverloren de 
Ook pylon geeks weten wel dat over lange tijd bovengrondse hoogspanning waarschijnlijk iets zal zijn voor plekken met lange afstanden of rotsbodems. Niets is voor eeuwig, en zeker bovengronds 110 kV met vakwerk niet. Maar tussen de verre toekomst en het streven 'zo snel mogelijk' zit nogal wat ruimte. We zien dat twee verbindingen al concreet op de verkabelingslijst staan en die worden ook in het artikel genoemd. De aansluiting van de aardappelfabriek Dobbestroom is een van de laatste commerciële harde aftakken op het Tennet-net en die gaat verdwijnen door de komst van station Ter Apelkanaal. Ook de omleiding om Groningen-stad heen tussen Vierverlaten en Hunze staat al voor een deel op de verkabelingsnominatie. De jaartallen die erbij worden genoemd bevinden zich richting het uiteinde van dit decennium. Voor de andere verbindingen wordt het op zijn vroegst ergens in 2030-2035. Dat is weliswaar eerder dan hun technisch einde levensduur, maar ook elders in het land zien we soms verbindingen verdwijnen op deze termijnen.
De vraag naar transportcapaciteit groeit snel en dat is ook te merken op het 380 kV-net. Het vergroten van de transportcapaciteit van bestaande verbindingen (die op een stroomsterkte van 2,5 of 3 kA zijn ontworpen) naar 4 kA is nu gangbaar waarmee het transportvermogen van een redundante verbinding netto toeneemt met zo'n 600 tot 900 MVA. Dat is vlotte winst omdat de masten en stations niet hoeven te worden aangepast. Zo'n opwaardering is al gedaan met de bestaande verbinding Krimpen – Geertruidenberg, maar in de toekomst is dit niet genoeg. Daarom wordt een 
Wie op de weerkaarten kijkt ziet dat het westen van India ligt te bakken onder een 
India bestaat uit vijf gesynchroniseerde netblokken en de hitte teistert vooral het westelijk en noordelijk netblok. Stort zo'n netblok in, dan kan het eenvoudig een paar dagen duren om de stroom te herstellen. Dat is levensgevaarlijk bij zulke temperaturen. Het is netbheerder 
